before the army

signum, i, n. [perh. Sanscr. sag-, to cling to, adhere; cf. sigilla].

In gen., a mark, token, sign, indication (very frequent in all styles and periods; cf.

insigne): meo patri torulus inerit aureus Sub petaso: id signum Amphitruoni non erit,

Plaut. Am. prol. 145 sq.:

ut eam (nutricem) adducam et signa ostendam haec, i. e. crepundia,

Ter. Eun. 4, 7, 38; 5, 3, 5:

ut fures earum rerum, quas ceperunt, signa commutant, etc.,

Cic. Fin. 5, 25, 74; so (with notae) id. de Or. 2, 41, 174; id. Lael. 17, 62; cf.:

omne probabile aut signum est aut credibile... Signum est, quod sub sensum aliquem cadit et quiddam significat, quod ex ipso profectum videtur, etc.,

id. Inv. 1, 30, 47 sq.:

aut pecori signum aut numeros inpressit acervis,

Verg. G. 1, 263; cf.:

servitii signum cervice gerens,

Ov. M. 3, 16:

jaculo mihi vulnera fecit.—Signa vides: apparet adhuc vetus ecce cicatrix,

Ov. M. 12, 444:

metam Constituit signum nautis pater, unde reverti Scirent, etc.,

Verg. A. 5, 130:

scutum signi gratia positum,

Quint. 6, 3, 38:

signa pedum,

tracks, prints, Ov. M. 4, 543;

and simply signa,

Verg. A. 8, 212 al.:

oculis mihi signum dedit, Ne se appellarem,

Plaut. Mil. 2, 1, 45:

dare,

Ter. Eun. 4, 7, 11:

dicere deos gallis signum dedisse cantandi,

Cic. Div. 2, 26, 57 al.:

signa esse ad salutem,

Ter. And. 3, 2, 2:

animi pudentis signum,

id. Heaut. 1, 1, 68:

color pudoris signum,

id. And. 5, 3, 7:

signa doloris ostendere,

Cic. de Or. 2, 45, 190:

mortis dare,

Lucr. 6, 1182:

timoris mittere,

to exhibit, display, Caes. B. C. 1, 71 et saep.—With obj.-clause:

magnum hoc quoque signum est, dominam esse extra noxiam,

Ter. Heaut. 2, 3, 57; Nep. Att. 17, 2.—In predic. gen. with neutr. pron.: hoc est signi;

ubi primum poterit, se illinc subducet,

Ter. Eun. 4, 1, 14:

id erit signi me invitum facere, quod, etc.,

Cic. Rosc. Am. 30, 83; Auct. Her. 4, 5, 8; Cato, R. R. 38, 4; 88, 2:

nil tamen est signi,

Lucr. 5, 918; cf.:

quid signi?

Cic. Cael. 16, 38, 2.— Hence, a surname, epithet (rare):

huic signum exercitus apposuit,

Vop. Am. 6; cf. Capitol. Gord. 4.—

In partic.

In milit. lang.

The distinctive sign of a division of an army.

A military standard, ensign, banner (including the aquila):

signifero interfecto, signo amisso,

Caes. B. G. 2, 25:

ut neque signiferi viam, nec signa milites cernerent,

Liv. 33, 7:

Hasdrubal ut procul signa legionum fulgentia vidit,

id. 28, 14; 22, 21; Col. 9, 9, 4:

inter signa militaria,

Hor. Epod. 9, 15:

cum unius signi militibus pergit ire,

Liv. 33, 1:

signa militaria ex proelio relata,

Caes. B. C. 3, 99; so,

militaria,

id. B. G. 7, 2; Plin. 33, 33, 19, § 58.—

Hence the expressions: signa sequi,

to follow the standards, to march in military order, Sall. J. 80, 2; Liv. 24, 48, 11:

signa subsequi,

to keep in order of battle, Caes. B. G. 4, 26:

signa observare,

Sall. J. 51, 1:

signa servare,

Liv. 8, 34, 10; Veg. Mil. 1, 9:

ab signis discedere,

to desert the standards, leave the ranks, Caes. B. G. 5, 16; 5, 33 fin.; id. B. C. 1, 44; Liv. 25, 20 al.; cf.:

ab ordinibus signisque discedere,

Front. Strat. 1, 5, 3:

signa relinquere,

to desert, Sall. C. 9, 4; Liv. 5, 6 al.:

signa deserere,

Liv. 8, 34, 9: signa ferre, i. e. to break up the camp, Caes. B. G. 1, 39 fin.; 1, 40; Liv. 2, 49, 3; 10, 5 al.;

for which: movere signa,

id. 1, 14, 9; 27, 2, 12; Verg. G. 3, 236; and:

tollere,

Vell. 2, 61, 2; Auct. B. Alex. 57, 1;

but: ferte signa in hostem,

attack, Liv. 9, 23, 13:

signa constituere,

to halt, Caes. B. G. 7, 47; cf.:

infestis contra hostes signis constiterunt,

id. ib. 7, 51:

signa proferre,

to advance, Liv. 4, 32, 10: signa convertere, to wheel, turn, or face about, Caes. B. G. 1, 25 fin.; 2, 26: Liv. 8, 11; 2, 14; 4, 29; for which, [p. 1698] vertere signa, id. 9, 35:

signa inferre (in aliquem),

to advance to the attack, make an assault, Caes. B. G. 1, 25 fin.; 2, 26; 7, 67; id. B. C. 2, 42; Cic. Phil. 5, 8, 23; Sall. J. 56, 5; Liv. 2, 53; 9, 27; 44, 12 al; cf.:

signa conferre cum aliquo,

to engage with, engage in close fight, Cic. Att. 7, 5, 5; id. Pis. 21, 49;

and cf.: collatis signis pugnare, superare aliquem, etc.,

Plaut. Cas. 2, 5, 44; Liv. 1, 33; 2, 50; Cic. Imp. Pomp. 23, 66; but conferre signa also means simply to bring the standards together (to one place), Caes. B. G. 7, 2; 2, 25; Liv. 37, 21:

signa in laevum cornu confert,

concentrates his troops, id. 7, 15, 4:

signa transferre,

to desert, Caes. B. C. 1, 24: signa convellere, to take up the standards, which had been fixed in the ground, Liv. 3, 7, 3; 3, 54, 10; 5, 37, 4; so,

vellere signa,

id. 3, 50, 11; Verg. G. 4, 108:

revellere signa,

Luc. 7, 77; cf.:

signa figere,

to encamp, Amm. 27, 10, 9:

defigere signa,

Sil. 8, 625:

sub signis ducere legiones, ire, esse, etc.,

together, in order, in rank and file, Plaut. Ps. 2, 4, 71 (with ordine); Cic. Att. 16, 8, 2; Liv. 3, 51; Tac. H. 2, 14:

signa hostium turbare,

to throw into disorder, Liv. 9, 73:

ante signa,

before the army, id. 5, 18; 6, 7; 7, 16:

post signa,

id. 2, 49.—

Transf., in gen.:

infestis prope signis inferuntur Galli in Fonteium,

Cic. Font. 20, 44 (16, 34).—

Esp., the standard or ensign of single cohorts and maniples (opp. aquila, the standard of the entire legion):

cum fasces, cum tubas, cum signa militaria, cum aquilam illam argenteam... scirem esse praemissam,

Cic. Cat. 2, 6, 13; Galb. ap. Cic. Fam. 10, 30, 5; Suet. Calig. 14 fin. Oud.; Tac. A. 1, 18; id. H. 2, 29 fin.; Plin. 13, 3, 4, § 23; Luc. 1, 6; 1, 224 al. (cf. aquila, 2.):

manipulos exercitus minimas manus quae unum sequuntur signum,

Varr. L. L. 5, § 88 Müll.—

Meton., a cohort, a maniple:

octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio artius collocat,

Sall. C. 59, 2; Liv. 8, 9; 25, 23 fin.; 33, 1; 27, 14; 28, 14; Auct. B. Hisp. 18, 3.—

A sign, signal; a watchword, password, given by a wind-instrument, by the tessera, or otherwise:

signum tubā dare,

Caes. B. G. 2, 20; 7, 81:

proelii committendi dare,

id. ib. 2, 21:

recipiendi dare,

id. ib. 7, 52:

receptui dare,

Liv. 4, 31; 26, 45; 3, 22; cf. Cic. Rep. 1, 2, 3:

signum dare ut, etc.,

Liv. 2, 20; 4, 39:

proelii exposcere,

Caes. B. G. 7, 19:

concinere,

id. B. C. 3, 92 fin.; Liv. 30, 5; cf. Tac. A. 1, 68:

canere,

Sall. C. 59, 1; id. J. 99, 1; Liv. 1, 1; 4, 31; 27, 47; Cic. Rep. 1, 3, 3 al. (v. cano).—For the chariot race:

signum mittendis quadrigis dare,

Liv. 8, 40, 3: signum mittere, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107: signo Felicitatis dato, the word, watchword, Felicitas, Auct. B. Afr. 83:

signum petere,

Suet. Calig. 56; id. Claud. 42; id. Ner. 9; cf.:

it bello tessera signum,

Verg. A. 7, 637.— Transf.:

tu illam (virtutem) jubes signum petere,

i. e. to be in subjection, Sen. Ben. 4, 2, 2.—

A sign or token of any thing to come; a prognostic, symptom (cf.:

portentum, indicium): ipse et equus ejus repente concidit: nec eam rem habuit religioni, objecto signo, ut peritis videbatur, ne committeret proelium,

Cic. Div. 1, 35, 77:

medici signa quaedam habent ex venis et ex spiritu aegroti,

id. ib. 2, 70, 145; cf. Verg. G. 3, 440; 3, 503; 4, 253; Cels. 2, 3:

prospera signa dare,

Ov. H. 18 (19), 152.—

An image, as a work of art; a figure, statue, picture, etc. (syn.: effigies, imago, simulacrum);

inerant (classi) signa expressa, Titani quomodo, etc.,

Naev. 2, 13: statuas deorum, exempla earum facierum, s gna domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. p. 782 P.:

signum pictum in pariete,

Plaut. Merc. 2, 2, 44:

signum in fano,

id. Rud. 2, 7, 2:

aëna signa,

Lucr. 1, 318:

ante signum Jovis Statoris concidit,

Cic. Div. 1, 35, 77:

signum aeneum, marmoreum, eburneum,

id. Verr. 2, 4, 1, § 1; cf. id. Off. 1, 41, 147; Hor. Ep. 2, 1, 248:

cratera impressum signis,

Verg. A. 5, 536; 5, 267; 9, 263:

(vestis) auro signisque ingentibus apta,

Lucr. 5, 1428:

ex ornatis aedibus per aulaea et signa,

Sall. H. 2, 23, 2 Dietsch:

pallam signis auroque rigentem,

Verg. A. 1, 648:

e Pario formatum marmore signum,

Ov. M. 3, 419; cf. id. ib. 5, 183;

12, 398: statuas, signa, picturas commendet,

Plin. Ep. 1, 20, 5.—

An image or device on a seal-ring; a seal, signet: ostendi tabellas Lentulo, et quaesivi, cognosceretne signum. Annuit. Est vero, inquam, notum signum, imago avi tui, etc., Cic. Cat. 3, 5, 10:

(patera) in cistulā obsignata signo est,

Plaut. Am. 1, 1, 265; cf. Cic. Verr. 2, 1, 45, § 117:

tabulae maximae signis hominum nobilium consignantur,

id. Quint. 6, 25:

imprimat his signa tabellis,

Hor. S. 2, 6, 38:

litterae integris signis praetoribus traduntur,

Cic. Cat. 3, 3, 6; Sall. C. 47, 3:

signo laeso non insanire lagenae,

Hor. Ep. 2, 2, 134:

volumen sub signo habere,

to have under seal, Cic. Att. 9, 10, 4; cf.:

sub signo claustrisque rei publicae positum vectigal,

id. Agr. 1, 7, 21:

nec pacta conventaque inpressis signis custodirentur,

Sen. Ben. 3, 15, 1:

cum sol duodena peregit signa,

Ov. M. 13, 618.—

A sign in the heavens, a constellation (cf. sidus):

caeli subter labentia signa,

Lucr. 1, 2:

loca caelio Omnia, dispositis signis ornata,

id. 5, 695:

signorum ortus et obitus,

Cic. Inv. 1, 34, 59:

signis omnibus ad idem principium stellisque revocatis,

id. Rep. 6, 22, 24:

in signo leonis,

id. Div. 1, 53, 121:

signorum obitus speculari et ortus,

Verg. G. 1, 257; id. A. 7, 138:

signum pluviale Capellae,

Ov. F. 5, 113:

ponemusque suos ad vaga signa dies,

id. ib. 1, 310:

nox caelo diffundere signa parabat,

Hor. S. 1, 5, 10; cf. id. C. 2, 8, 11.—

Miraculous works (eccl. Lat.), Vulg. Dan. 3, 99; id. Matt. 24, 24; id. Joan. 2, 11 et saep.

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

agmĕn, ĭnis, n. [as if contr. from agimen, from ago; cf.: tegimen, tegmen, from tego].

Lit.

In gen., a train, i. e. a collected multitude in motion or moving forwards; of things of any kind, but esp. (so most freq. in prose) of men or animals. —Of streams of water, motion, course, current: quod per amoenam urbem lent fluit agmine flumen, Enn. ap. Macr. S. 6, 4:

inde super terras fluit agmine dulci,

Lucr. 5, 272; cf. id. 6, 638; also,

in imitation of Enn., Virg. and Val. Fl.: leni fluit agmine Thybris,

Verg. A. 2, 782; cf. Val. Fl. 4, 721.—Of a train or succession of clouds:

denso sunt agmine nubes,

Lucr. 6, 100.—Of rain:

immensum caelo venit agmen aquarum,

body, mass, Verg. G. 1, 322 —Of atoms:

agmine condenso naturam corporis explent,

crowded into a compact mass, Lucr. 1, 607.—Of oars:

agmine re morum ceieri,

with quick plashing of oars, Verg. A. 5, 211.—Of a flock of birds: agmi ne magno. Corvorum. Verg. G. 1, 381.—Of a snake winding onwards:

cum medii nexus extremaeque agmina caudae Solvuntur,

Verg. G. 3, 424; cf. id. A. 2, 212.—Of clouds of dust following any thing in rapid motion, as men, animals, etc.:

agmina cervi Pulverulenta,

Verg. A. 4, 154.—And, as subst. concr., of birds turba Agminis aligeri, of the winged band, Verg A. 12, 249.—Of ants;

frugilegas aspeximus agmine longo formi cas,

Ov. M 7, 624; so id. ib. 7, 638.—Of the stars: diffugiunt stellae;

quarum agmina cogit Lucifer,

Ov. M. 2, 114; so id. ib. 11, 97 al.—Eap. of a company of persons, a multitude, troop, crowd, number, band:

ut a Brundisic nsque Romam agmen perpetuum totius Italiae viderem,

Cic. Pis. 22:

magno senatorum agmine,

Tac. H. 3, 55:

ingens mulierum agmen,

Liv. 2, 40:

muliebre et miserabile agmen,

Tac. A. 1, 40: numerosum agmen reorum, Plin Ep. 3, 9, and Tac. H. 4, 6: Eumenidum agmina, Verg A. 4, 469.—But particularly,

The train, procession, march, progress of an army:

de castris, de agminibus, etc., dicere,

Cic. de Or. 1, 48, 210:

ne miles gregarius in castris, neve in agmine servum aut jumentum haberet,

Sall. J. 45, 2:

pugnatum saepe directā acie, saepe in agminibus, saepe eruptionibus,

Vell. 2, 47:

effuso agmine abire,

Liv. 44, 39:

uno agmine victores cum victis in urbem irrupere,

id. 2, 30;

uno agmine persequentes,

Vulg. Judith, 15, 4 al. —

Transf., concr., an army, and properly considered as in motion, on the march (while exercitus is a disciplined army, and acies an army in battle-array) —As soon as the signal for marching was given, the Extraordinarii and the allies of the right wing, with their baggage, first put themselves in motion, then the legions, and last the allies of the left wing, with a part of the cavalry, which either rode behind the army, ad agmen claudendum or cogendum. to close the train, i. e. to keep it to gether or on the side in such an order (composito agmine, non itineri magis apto quam proelio) that it might be easily put into the line of battle, if the enemy ven tured to attack it; cf. Sall. J. 46, 6.—An army in close ranks was called agmen justum, Tac. H. 1, 68, or agmen pilatum, Serv. ad Verg. A. 12, 121—When there was no apprehension of the enemy, less care was taken for the protection of the army:

agmine incauto, i. e. minus munito, ut inter pacatos, ducebat, sc. consul,

Liv. 35, 4.—

The order of march was, however, different, according to circumstances and the nature of the ground,

Liv. 35, 4; 27, 28; and cf. Smith's Antiq.—Sometimes the army marched in the form of a square, agmen quadratum, with their baggage in the middle, so as to be in battle-array on meeting the enemy; hence agmen quadratum often means the same as acies triplex, an army formed in line of battle, only that the former indicates that they are on the march, and the latter that they are at rest.—Hence, like acies, with the epithet primum, the vanguard, Liv. 34, 28; Tac. Agr. 35:

medium,

the centre, Liv. 10, 41; Tac. H. 4, 22:

extremum,

Liv. 34, 28; Tac. H. 2, 100;

or, novissimum,

the rear, rearguard, Liv. 44, 33; so,

extremi agminis,

Vulg. Deut. 25, 18:

ut inde agmine quadratc ad urbem accederet,

marching in a square, Cic. Phil. 13, 8:

pariter atque in conspectu hostium quadrato agmine incedere,

Sall. J 100, 1; cf. id. ib. 46, 6, 7:

Hannibal agmine quadrato amnem ingressus,

Liv. 21, 5; se id. 31, 36; 37, 39:

quadrato agmine velut in aciem irent,

Curt. 5, 1, 19 al. —Sometimes, esp. in the poets in the plur., in gen. [p. 73] sense, = exercitus or copiae, an army, host, troops:

huic tanto agmini dux defuit,

Just. 12, 10:

occidit Daci Cotisonis agmen,

Hor. C. 3, 8, 18:

agmina curru Proterit,

Verg. A. 12, 329:

barbarorum Claudius agmina diruit,

Hor. C. 4, 14, 29; so id. S. 2, 1, 14; id. Epod. 17, 9; Ov. M. 3, 535; 5, 151, 161; 6, 423:

Del agminum Israël,

Vulg. 1 Reg. 17, 45:

agmina ejus dispergam,

ib. Ezech. 12, 14; 38, 6.—For military service, warfare:

rudis agminum Sponsus,

Hor. C. 3, 2, 9.—

Trop.

An army, troop, band, multitude:

educenda dictio est ex hac domesticā exercitatione et umbratili medium in agmen, in pulverem, in clamorem, in castra, aciemque forensem,

i. e. before the public, Cic. de Or. 1, 34, 157:

e Brundisio usque Romam agmen perpetuum totius Italiae,

an unbroken train, id. Pis. 22, 51:

ingens mulierum agmen,

Liv. 2, 40; 9, 17:

agmina Eumenidum,

Verg. A. 4, 469; 6, 572:

agmina comitum,

Ov. Tr. 14, 30:

in angusto fidus comes agmine turbae,

Tib. 1, 5, 63:

numerosum agmen reorum,

Plin. Ep. 3, 9:

agmen occupationum,

an army of, id. ib. 2, 8.—

March, movement:

agmina fati et volumina,

Gell. 6, 2, 5.

prō (archaic collat. form, posi in posimerium; cf. pono, from posino; cf. Gr. poti and pot with pros), adv. and prep. [root in Sanscr. prep. pra-, before, as in prathamas, first; Gr. pro; cf.: proteros, prôtos, etc.; Lat.: prae, prior, priscus, etc.; perh. old abl. form, of which prae is the loc. ], before, in front of; and, transf., for, with the idea of protection, substitution, or proportion.

Adv., found only in the transf. comp. signif. (v. infra, II. B. 3.) in connection with quam and ut: pro quam and pro ut (the latter usually written in one word, prout), like prae quam and prae ut.

Pro quam, in proportion as, just as:

nec satis est, pro quam largos exaestuat aestus,

Lucr. 2, 1137. —

Pro ut or prout, according as, in proportion, accordingly, proportionably as, just as, as (class.):

compararat argenti bene facti, prout Thermitani hominis facultates ferebant, satis,

Cic. Verr. 2, 2, 34, § 83:

tuas litteras, prout res postulat, exspecto,

id. Att. 11, 6 fin.:

id, prout cujusque ingenium erat, interpretabantur,

Liv. 38, 50:

prout locus iniquus aequusve his aut illis, prout animus pugnantium est, prout numerus, varia pugnae fortuna est,

id. 38, 40 fin. —With a corresp. ita:

ejusque rationem ita haberi, prout haberi lege liceret,

Cic. Phil. 5, 17, 46:

prout sedes ipsa est, ita varia genera morborum sunt,

Cels. 4, 4, 5:

prout nives satiaverint, ita Nilum increscere,

Plin. 5, 9, 10, § 51.—

Prep. with abl. (late Lat. with acc.:

PRO SALVTEM SVAM,

Inscr. Grut. 4, 12; 46, 9; Inscr. Orell. 2360), before, in front of.

Lit., of place:

sedens pro aede Castoris,

Cic. Phil. 3, 11, 27:

praesidia, quae pro templis cernitis,

id. Mil. 1, 2:

ii qui pro portis castrorum in statione erant,

Caes. B. G. 4, 32:

pro castris copias habere,

id. ib. 7, 66:

pro castris dimicare,

id. ib. 5, 16:

pro oppido,

id. ib. 7, 71:

pro opere consistere,

Sall. J. 92, 9:

castra pro moenibus locata,

Liv. 2, 53; 4, 17:

pro muro,

id. 30, 10:

pro castris explicare aciem,

id. 6, 23:

pro vallo,

Plin. 2, 37, 37, § 101; Vell. 2, 19, 1.—With verbs of motion:

Caesar pro castris suas copias produxit,

before the camp, Caes. B. G. 1, 48:

hasce tabulas hic ibidem pro pedibus tuis obicito,

before your feet, App. Mag. p. 337, 36; id. M. 4, p. 155, 2.—

In partic., with the accessory idea of presence on the front part, on the edge or brink of a place, on or in the front of, often to be translated by a simple on or in:

pro censu classis iuniorum, Serv. Tullius cum dixit, accipi debet in censu, ut ait M. Varro, sicuti pro aede Castoris, pro tribunali, pro testimonio,

Fest. p. 246 Müll.; cf.: pro significat in, ut pro rostris, pro aede, pro tribunali, Paul. ex Fest. p. 228 Müll.; and:

pro sententia ac si dicatur in sententiā, ut pro rostris id est in rostris,

id. p. 226 Müll.: hac re pro suggestu pronunciata, qs. standing on the front part of the tribune, or, as we would say, on the tribune, Caes. B. G. 6, 3: pro tribunali cum aliquid ageretur, was transacted before or at my tribunal, Cic. Fam. 3, 8, 21; so,

pro tribunali,

id. Pis. 5, 11; id. Sest. 15, 34: pro contione, before the assembled army; and, in gen., before the assembly:

laudatus pro contione Jugurtha,

Sall. J. 8, 2; cf. Curt. 9, 1, 1:

pro contione laudibus legati militumque tollere animos,

Liv. 7, 7:

fortes viros pro contione donantis,

Curt. 10, 5, 10:

pro contione litteras recitare,

id. 4, 10, 16; Liv. 38, 23 fin.:

pro contione palam utrumque temptavit,

Suet. Vesp. 7; Tac. A. 3, 9; Front. Strat. 1, 11, 3: [p. 1448] 4, 5, 11; cf.:

pro comitio,

Suet. Aug. 43:

uti pro consilio imperatum erat,

in the council, Sall. J. 29, 6; cf.:

supplicatio in triduum pro collegio decemvirūm imperata fuit,

Liv. 38, 36:

pontifices pro collegio decrevisse,

Gell. 11, 3, 2:

pro collegio pronuntiare,

Liv. 4, 26, 9:

suas simultates pro magistratu exercere,

id. 39, 5:

pro munimentis castelli manipulos explicat,

before, on the fortifications, Tac. A. 2, 80; 12, 33: stabat pro litore diversa acies, in front of or upon the shore, id. ib. 14, 30:

legionem pro ripā componere,

id. ib. 12, 29:

velamenta et infulas pro muris ostentant,

in front of, from the walls, Tac. H. 3, 31; so,

pro muris,

id. A. 2, 81:

ad hoc mulieres puerique pro tectis aedificiorum saxa et alia, quae locus praebebat, certatim mittere,

standing on the edge of the roofs, from the roofs, Sall. J. 67, 1 Kritz.—

Transf.

To signify a standing before or in front of, for defence or protection; hence an acting for, in behalf of, in favor of, for the benefit of, on the side of (opp. contra, adversum):

veri inveniendi causā contra omnia dici oportere et pro omnibus,

Cic. Ac. 2, 18, 60; cf.:

hoc non modo non pro me, sed contra me est potius,

id. de Or. 3, 20, 75:

partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse,

id. Clu. 32, 88:

difficillimum videtur quod dixi, pro ipsis esse quibus eveniunt ista, quae horremus ac tremimus,

Sen. Prov. 3, 2:

haec cum contra legem proque lege dicta essent,

Liv. 34, 8: pro Romano populo armis certare, Enn. ap. Non. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.); cf.: pro vostrā vitā morti occumbant, id. ap. Serv. ad Verg. A. 2, 62 (Trag. v. 176 Vahl.): quae ego pro re publica fecissem, Cato ap. Front. p. 149:

nihil ab eo praetermissum est, quod aut pro re publicā conquerendum fuit, aut pro eā disputandum,

Cic. Sest. 2, 3:

omnia me semper pro amicorum periculis, nihil umquam pro me ipso deprecatum,

id. de Or. 2, 49, 201:

convenit dimicare pro legibus, pro libertate, pro patriā,

id. Tusc. 4, 19, 43:

dulce et decorum est pro patriā mori,

Hor. C. 3, 2, 13; cf. id. ib. 3, 19, 2:

pro sollicitis non tacitus reis,

id. ib. 4, 1, 14:

spondere levi pro paupere,

id. A. P. 423:

urbes, quae viris aut loco pro hostibus et advorsum se opportunissumae erant,

Sall. J. 88, 4:

nec aliud adversus validissimas gentes pro nobis utilius, quam, etc.,

Tac. Agr. 12:

et locus pro vobis et nox erit, Liv 9, 24, 8: et loca sua et genus pugnae pro hoste fuere,

id. 39, 30, 3:

pro Corbulone aetas, patrius mos... erant: contra, etc.,

Tac. A. 3, 31; id. H. 4, 78; Curt. 4, 14, 16.—

With the notion of replacement or substitution, in the place of, instead of, for.

In gen.: numquam ego argentum pro vino congiario... disdidi, Cato ap. Front. p. 149:

ego ibo pro te, si tibi non libet,

Plaut. Most. 5, 2, 10:

ego pro te molam,

Ter. And. 1, 2, 29; Cic. Leg. 2, 5, 13:

mutata (ea dico), in quibus pro verbo proprio subicitur aliud... ut cum minutum dicimus animum pro parvo, etc.,

id. Or. 27, 92 sq.; cf.:

libenter etiam copulando verba jungebant, ut sodes pro si audes, sis pro si vis... ain' pro aisne, nequire pro non quire, malle pro magis velle, nolle pro non velle. Dein etiam saepe et exin pro deinde et exinde dicimus,

id. ib. 45, 154:

pro vitulā statuis dulcem Aulide natam, Hor S. 2, 3, 199: pro bene sano Ac non incauto fictum astutumque vocamus,

id. ib. 1, 3, 61; cf. Suet. Caes. 70:

pro ope ferendā sociis pergit ipse ire, etc.,

Liv. 23, 28, 11 Weissenb. ad loc.; Zumpt, Gram. § 667; cf.:

pro eo, ut ipsi ex alieno agro raperent, suas terras, etc.,

Liv. 22, 1, 2.—

Esp. freq. in connection with the title of any officer, to denote his substitute' pro consule, pro praetore, pro quaestore, pro magistro, etc. (afterwards joined into one word, as proconsul, propraetor, proquaestor, promagister, etc.), proconsul, proprœtor, proquœstor, vice-director:

cum pro consule in Ciliciam proficiscens Athenas venissem,

Cic. de Or. 1, 18, 82; cf.:

cum L. Philippus pro consulibus eum se mittere dixit, non pro consule,

instead of the consuls, not as proconsul, id. Phil. 11, 8, 18:

nec pro praetore, Caesarem (vocat),

id. ib. 13, 10, 22; Liv. 35, 1. cum Alexandriae pro quaestore essem, Cic. Ac. 2, 4, 11' cf.:

litteris Q. Caepionis Bruti pro consule... Q. Hortensii pro consule opera, etc.,

id. Phil. 10, 11, 26: P. Terentius operas in portu et scripturā Asiae pro magistro dedit, id. Att. 11, 10, 1; cf. id. Verr. 2, 2, 70, § 169; id. Fam. 13, 65, 1; see also the words proconsul, promagister, propraetor, proquaestor, etc.—

So of price, penalty, etc., in exchange, in return for:

tres minas pro istis duobus dedi,

Plaut. Most. 3, 2, 138; id. Aul. 3, 3, 8:

pro hujus peccatis ego supplicium sufferam,

Ter. And. 5, 3, 17:

dimidium ejus quod pactus esset, pro carmine daturum,

Cic. de Or. 2, 86, 351:

pro vitā hominis nisi hominis vita reddatur, non posse deorum inmortalium numen placari,

Caes. B. G. 6, 16:

id pro immolatis in foro Tarquiniensium Romanis poenae hostibus redditum,

Liv. 7, 19, 3:

vos, pro paternis sceleribus, poenas date,

Sen. Med. 925; Lact. 2, 7, 21:

pro crimine poenas,

Ov. Ib. 621.—

Pro is also frequently used to denote the viewing, judging, considering, representing of a thing as something, for, the same as, just as, as:

pro sano loqueris, quom me appellas nomine,

Plaut. Men. 2, 2, 24:

sese ducit pro adulescentulo,

id. Stich. 3, 1, 65; id. Cist. 1, 3, 24:

hunc Eduxi a parvulo, habui, amavi pro meo,

as my own, Ter. Ad. 1, 1, 23:

Cato ille noster qui mihi unus est pro centum milibus,

whose voice I regard as equal to that of thousands, Cic. Att. 2, 5, 1:

Siciliam nobis non pro penariā cellā, sed pro aerario fuisse,

id. Verr. 2, 2, 2, § 5:

P. Sestio pro occiso relictus est,

id. Sest. 38, 81; Caes. B. G. 3, 109:

cum pro damnato mortuoque esset,

as good as condemned and dead, Cic. Verr. 2, 4, 15, § 33:

summa ratio, quae sapientibus pro necessitate est,

Plin. Ep. 1, 12, 3:

negotia pro solatiis accipiens,

Tac. A. 4, 13:

consuli pro hostibus esse,

Liv. 43, 5, 4:

adeo incredibilis visa res, ut non pro vano modo, sed vix pro sano nuncius audiretur,

as a boaster, Liv. 39, 49: quoniam de adventu Caesaris pro certo habebamus, to consider as certain, Mat. ap. Cic. Att. 9, 15, 6 et saep.; v. certus.—

Esp. in certain phrases: pro eo, for the same thing, as just the same:

ut si a Caesare, quod speramus, impetrarimus, tuo beneficio nos id consecutos esse judicemus: sin minus, pro eo tantum id habeamus, cum a te data sit opera, ut impetraremus,

Cic. Fam. 13, 7, 5.—With the particles of comparison: atque ( ac), ac si, quasi, just the same as, even as, as though: pro eo ac debui, just as was my duty, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 1:

pro eo ac si concessum sit,

Cic. Inv. 1, 32, 54:

pro eo est atque si adhibitus non esset,

Dig. 28, 1, 22:

pro eo erit quasi ne legatum quidem sit,

ib. 30, 1, 38: pro eo quod, for the reason that, because:

pro eo quod ejus nomen erat magnā apud omnes gloriā,

Cic. de Or. 2, 18, 75: pro eo quod pluribus verbis vos quam volui fatigavi, veniam a vobis petitam velim, Liv 38, 49 fin. —

On account of, for the sake of:

dolor pro patriā,

Cic. Fin. 1, 7, 24:

tumultus pro recuperandā re publicā,

id. Brut. 90, 311 dub. (B. and K. omit pro):

dedit pro corpore nummos, i. e. to rescue his person,

Hor. S. 1, 2, 43:

aliquem amare pro ejus eximiā suavitate,

Cic. de Or 1, 55, 234:

pro quibus meritis quanto opere dilectus sit,

Suet. Aug. 57:

cum pro incolumitate principis vota susceperunt,

Tac. A. 4, 17:

pro bono (= bene),

Sall. J. 22, 4.—

Pro is used in its most general sense in stating the relation between two objects or actions, in proportion, in comparison with, according to or as, conformably to, by virtue of, for, etc.:

meus pater nunc pro hujus verbis recte et sapienter facit,

according to his story, Plaut. Am. 1, 1, 133:

tu pro oratione nec vir nec mulier mihi's,

id. Rud. 4, 4, 71: pro viribus tacere ac fabulari, according to one's ability, Enn. ap. Non. 475, 4 (Trag. v. 181 Vahl.):

facere certum'st pro copiā ac sapientiā,

Plaut. Merc. 3, 1, 8:

agere pro viribus,

Cic. Sen. 9, 27:

aliquem pro dignitate laudare,

id. Rosc. Am. 12, 33:

proelium atrocius quam pro numero pugnantium fuit,

Liv. 21, 29: pro imperio, by virtue of his office or authority:

quia pro imperio palam interfici non poterat,

Liv. 1, 51, 2; hence, imperatively, dictatorially, summarily:

nec illum ipsum submovere pro imperio posse more majorum,

id. 2, 56, 12 ' hem! satis pro imperio, quisquis es, Ter. Phorm. 1, 4, 18:

pro tuā prudentiā,

Cic. Fam. 4, 10, 2; 11, 12, 2:

cum in eam rationem pro suo quisque sensu ac dolore loqueretur,

id. Verr. 2, 1, 27, § 69:

quibus aliquid opis fortasse ego pro meā, tu pro tuā, pro suā quisque parte ferre potuisset,

id. Fam. 15, 15, 3: pro virili parte, according to one's ability, id. Sest. 66, 138; Liv. praef. 2; Ov. Tr. 5, 11, 23. —Esp. freq.: pro ratā parte and pro ratā, in proportion, proportionably; v. ratus:

pro se quisque,

each according to his ability, each one for himself, Cic. Off. 3, 14, 58; Caes. B. G. 2, 25; Verg. A. 12, 552 et saep.:

pro tempore et pro re,

according to time and circumstances, Caes. B. G. 5, 8:

pro facultatibus,

Nep. Epam. 3, 5.—Pro eo, quantum, or ut, in proportion to, as, according to, according as:

eāque pro eo, quantum in quoque sit ponderis, esse aestimanda,

Cic. Fin. 4, 21, 58:

equidem pro eo, quanti te facio, quicquid feceris, approbabo,

id. Fam. 3, 3, 2: tamen pro eo ut temporis difficultas tulit, etc., L. Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.

pro-): prōdeo, prŏfiteor; and even in words borrowed from the Greek, as prōlogus.—Its signification has reference either to place, before, forwards; or to protection, for; procedo, procurro, profanus; procuro, propugno, prosum, protego.

prō (less correctly prōh), interj., an exclamation of wonder or lamentation, O! Ah! Alas! (class.).

With nom.:

proh! bonae frugi hominem te jam pridem esse arbitror,

Plaut. Cas. 2, 4, 4: pro Juppiter! Enn. ap. Varr L. L. 7, § 12 Müll. (Trag. v 225 Vahl.); Ter. And. 4, 3, 17; id. Eun. 3, 5, 2; id. Ad. 1, 2, 31; cf.:

pro supreme Juppiter,

id. ib. 2, 1, 42:

pro Juppiter, Hominis stultitiam!

id. ib. 3, 3, 12:

pro di immortales,

id. ib. 3, 4, 1; cf.: pro, dii immortales: Cic. Imp. Pomp. 12, 33:

pro curia inversique mores!

Hor. C. 3, 5, 7:

pro scelus,

Mart. 2, 46, 8.—

Parenthet.:

pro, quanta potentia regni Est, Venus alma, tui,

Ov. M. 13, 758:

et mea, pro! nullo pondere verba cadunt,

id. H. 3, 98:

tantum, pro! degeneramus a patribus,

Liv. 22, 14, 6; Curt. 4, 16, 10.—

With acc.: pro divom fidem! Enn. ap. Don. ad. Ter. Phorm. 2, 2, 25 (Sat. v. 30 Vahl.); Ter. Ad. 4, 7, 28; cf.:

pro deum atque hominum fidem!

id. And. 1, 5, 2; 11; id. Heaut. 1, 1, 9; Cic. Tusc. 5, 16, 48;

instead of which, ellipt.: pro deum immortalium!

Ter. Phorm. 2, 3, 4:

pro deum atque hominum,

id. Hec. 2, 1, 1:

pro fidem deum! facinus foedum,

id. Eun. 5, 4, 21.—

With gen.: pro malae tractationis! Tert. Poen. fin.

ăgo, egi, actum, 3, v. a. (axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; Paul. ex Fest. s. v. axitiosi, p. 3 Mull.;

axit = egerit,

Paul. Diac. 3, 3;

AGIER = agi,

Cic. Off. 3, 15;

agentum = agentium,

Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6) [cf. agô; Sanscr. ag, aghami = to go, to drive; agmas = way, train = ogmos; agis = race, contest = agôn; perh. also Germ. jagen, to drive, to hunt], to put in motion, to move (syn.: agitare, pellere, urgere).

Lit.

Of cattle and other animals, to lead, drive.

Absol.: agas asellum, Seip. ap. Cic. de Or. 2, 64, 258:

jumenta agebat,

Liv. 1, 48:

capellas ago,

Verg. E. 1, 13:

Pars quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu etc.,

Ov. F. 1, 323:

caballum,

Hor. Ep. 1, 18, 36.—

With acc. of place, prep., sup., or inf.:

agere bovem Romam,

Curt. 1, 45:

equum in hostem,

id. 7, 4:

Germani in amnem aguntur,

Tac. H. 5, 21:

acto ad vallum equo,

id. A. 2, 13:

pecora per calles,

Curt. 7, 11:

per devia rura capellas,

Ov. M. 1, 676:

pecus pastum,

Varr. L. L. 6, 41, p. 88 Mull.:

capellas potum age,

Verg. E. 9, 23:

pecus egit altos Visere montes,

Hor. C. 1, 2, 7.—

Of men, to drive, lead, conduct, impel.

Absol.:

agmen agens equitum,

Verg. A. 7, 804.—

With prep., abl., or inf.:

vinctum ante se Thyum agebat,

Nep. Dat. 3:

agitur praeceps exercitus Lydorum in populos,

Sil. 4, 720:

(adulteram) maritus per omnem vicum verbere agit,

Tac. G. 19; Suet. Calig. 27:

captivos prae se agentes,

Curt. 7, 6; Liv. 23, 1:

acti ante suum quisque praedonem catenati,

Quint. 8, 3, 69:

captivos sub curribus agere,

Mart. 8, 26:

agimur auguriis quaerere exilia,

Verg. A. 3, 5;

and simple for comp.: multis milibus armatorum actis ex ea regione = coactis,

Liv. 44, 31.— In prose: agi, to be led, to march, to go:

quo multitudo omnis consternata agebatur,

Liv. 10, 29: si citius agi vellet agmen, that the army would move, or march on quicker, id. 2, 58:

raptim agmine acto,

id. 6, 28; so id. 23, 36; 25, 9.— Trop.:

egit sol hiemem sub terras,

Verg. G. 4, 51:

poemata dulcia sunto Et quocumque volent animum auditoris agunto,

lead the mind, Hor. A. P. 100. —Hence, poet.: se agere, to betake one's self, i. e. to go, to come (in Plaut. very freq.;

also in Ter., Verg., etc.): quo agis te?

where are you going? Plaut. Am. 1, 1, 294:

unde agis te?

id. Most. 1, 4, 28; so id. ib. 3, 1, 31; id. Mil. 3, 2, 49; id. Poen. 1, 2, 120; id. Pers. 4, 3, 13; id. Trin. 4, 3, 71:

quo hinc te agis?

where are you going, Ter. And. 4, 2, 25:

Ecce gubernator sese Palinurus agebat,

was moving along, Verg. A. 6, 337:

Aeneas se matutinus agebat,

id. ib. 8, 465:

is enim se primus agebat,

for he strode on in front, id. ib. 9, 696.—Also without se:

Et tu, unde agis?

Plaut. Bacch. 5, 1, 20:

Quo agis?

id. Pers. 2, 2, 34:

Huc age,

Tib. 2, 5, 2 (unless age is here to be taken with veni at the end of the line).—

To drive or carry off (animals or men), to steal, rob, plunder (usually abigere):

Et redigunt actos in sua rura boves,

Ov. F. 3, 64.—So esp. freq. of men or animals taken as booty in war, while ferre is used of portable things; hence, ferre et agere (as in Gr. agein kai pherein, Hom. Il. 5, 484; and reversed, pherein kai agein, in Hdt. and Xen.; cf.:

rapiunt feruntque,

Verg. A. 2, 374:

rapere et auferre,

Cic. Off. 1, 14), in gen., to rob, to plunder: res sociorum ferri agique vidit, Liv. 22, 3:

ut ferri agique res suas viderunt,

id. 38, 15; so id. 3, 37;

so also: rapere agereque: ut ex alieno agro raperent agerentque,

Liv. 22, 1, 2; but portari atque agi means to bear and carry, to bring together, in Caes. B. C. 2, 29 (as pherein kai agein in Plat. Phaedr. 279, C):

ne pulcram praedam agat,

Plaut. Aul. 4, 2, 3:

urbes, agros vastare, praedas agere,

Sall. J. 20, 8; 32, 3:

pecoris et mancipiorum praedas,

id. ib. 44, 5;

so eccl. Lat.: agere praedas de aliquo,

Vulg. Jud. 9, 16; ib. 1 Reg. 27, 8; cf. Gron. Obs. 3, 22, 633.—

To chase, pursue, press animals or men, to drive about or onwards in flight (for the usual agitare).

Of animals:

apros,

Verg. G. 3, 412:

cervum,

id. A. 7, 481; cf. id. ib. 4, 71:

citos canes,

Ov. H. 5, 20:

feros tauros,

Suet. Claud. 21.—

Of men:

ceteros ruerem, agerem,

Ter. Ad. 3, 2, 21 (= prosequerer, premerem, Don.):

ita perterritos egerunt, ut, etc.,

Caes. B. G. 4, 12:

Demoleos cursu palantis Troas agebat,

Verg. A. 5, 265; cf. id. ib. 1, 574:

aliquem in exsilium,

Liv. 25, 2; so Just. 2, 9, 6; 16, 4, 4; 17, 3, 17;

22, 1, 16 al.: aliquem in fugam,

id. 16, 2, 3.—

Of inanimate or abstract objects, to move, impel, push forwards, advance, carry to or toward any point:

quid si pater cuniculos agat ad aerarium?

lead, make, Cic. Off. 3, 23, 90:

egisse huc Alpheum vias,

made its way, Verg. A. 3, 695:

vix leni et tranquillo mari moles agi possunt,

carry, build out, Curt. 4, 2, 8:

cloacam maximam sub terram agendam,

to be carried under ground, Liv. 1, 56;

so often in the histt., esp. Caes. and Livy, as t. t., of moving forwards the battering engines: celeriter vineis ad oppidum actis,

pushed forwards, up, Caes. B. G. 2, 12 Herz.; so id. ib. 3, 21; 7, 17; id. B. C. 2, 1; Liv. 8, 16:

accelerant acta pariter testudine Volsci,

Verg. A. 9, 505 al.:

fugere colles campique videntur, quos agimus praeter navem, i. e. praeter quos agimus navem,

Lucr. 4, 391:

in litus passim naves egerunt,

drove the ships ashore, Liv. 22, 19:

ratem in amnem,

Ov. F. 1, 500:

naves in advorsum amnem,

Tac. H. 4, 22.— Poet.: agere navem, to steer or direct a ship, Hor. Ep. 2, 1, 114; so,

agere currum,

to drive a chariot, Ov. M. 2, 62; 2, 388 al.—

To stir up, to throw out, excite, cause, bring forth (mostly poet.):

scintillasque agere ac late differre favillam,

to throw out sparks and scatter ashes far around, Lucr. 2, 675:

spumas ore,

Verg. G. 3, 203; so Cic. Verr. 2, 4, 66:

piceum Flumen agit,

Verg. A. 9, 814:

qui vocem cubantes sensim excitant, eandemque cum egerunt, etc.,

when they have brought it forth, Cic. de Or. 1, 59, 251. —Hence, animam agere, to expel the breath of life, give up the ghost, expire:

agens animam spumat,

Lucr. 3, 493:

anhelans vaga vadit, animam agens,

Cat. 63, 31:

nam et agere animam et efflare dicimus,

Cic. Tusc. 1, 9, 19:

Hortensius, cum has litteras scripsi, animam agebat,

id. Fam. 8, 13, 2; so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

eodem tempore et gestum et animam ageres,

Cic. Rosc. Com. 8:

Est tanti habere animam ut agam?

Sen. Ep. 101, 12; and with a play upon words: semper agis causas et res agis, Attale, semper. Est, non est, quod agas, Attale, semper agis. Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas;

Attale, ne quod agas desit, agas animam,

Mart. 1, 80.—

Of plants, to put forth or out, to shoot, extend:

(salices) gemmas agunt,

Varr. R. R. 1, 30:

florem agere coeperit ficus,

Col. R. R. 5, 10, 10:

frondem agere,

Plin. 18, 6, 8, § 45:

se ad auras palmes agit,

Verg. G. 2, 364:

(platanum) radices trium et triginta cubitorum egisse,

Varr. R. R. 1, 37, 15:

per glebas sensim radicibus actis,

Ov. M. 4, 254; so id. ib. 2, 583:

robora suas radices in profundum agunt,

Plin. 16, 31, 56, § 127.—Metaph.:

vera gloria radices agit,

Cic. Off. 2, 12, 43:

pluma in cutem radices egerat imas,

Ov. M. 2, 582.

Trop.

Spec., to guide, govern:

Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur,

Verg. A. 1, 574; cf. Forbig. ad h. 1., who considers it the only instance of this use, and compares a similar use of agô; v. L. and S. s. v. II. 2.—

In gen., to move, impel, excite, urge to a thing, to prompt or induce to:

si quis ad illa deus te agat,

Hor. S. 2, 7, 24:

una plaga ceteros ad certamen egit,

Liv. 9, 41; 8, 7; 39, 15: quae te, germane, furentem Mens agit in facinus? Ov. M. 5, 14:

totis mentibus acta,

Sil. 10, 191:

in furorem agere,

Quint. 6, 1, 31:

si Agricola in ipsam gloriam praeceps agebatur,

Tac. Agr. 41:

provinciam avaritia in bellum egerat,

id. A. 14, 32.—

To drive, stir up, excite, agitate, rouse vehemently (cf. agito, II.):

me amor fugat, agit,

Plaut. Cist. 2, 1, 8:

agunt eum praecipitem poenae civium Romanorum,

Cic. Verr. 1, 3:

perpetua naturalis bonitas, quae nullis casibus neque agitur neque minuitur,

Nep. Att. 9, 1 Brem.:

opportunitas, quae etiam mediocres viros spe praedae transvorsos agit,

i. e. leads astray, Sall. J. 6, 3; 14, 20; so Sen. Ep. 8, 3.— To pursue with hostile intent, to persecute, disturb, vex, to attack, assail (for the usu. agitare; mostly poet.):

reginam Alecto stimulis agit undique Bacchi,

Verg. A. 7, 405:

non res et agentia (i. e. agitantia, vexantia) verba Lycamben,

Hor. Ep. 1, 19, 25:

acerba fata Romanos agunt,

id. Epod 7, 17:

diris agam vos,

id. ib. 5, 89:

quam deus ultor agebat,

Ov. M. 14, 750:

futurae mortis agor stimulis,

Luc. 4, 517; cf. Matth. ad Cic. Mur. § 21.—

To drive at something, to pursue a course of action, i. e. to make something an object of action; either in the most general sense, like the Engl. do and the Gr. prattein, for every kind of mental or physical employment; or, in a more restricted sense, to exhibit in external action, to act or perform, to deliver or pronounce, etc., so that after the act is completed nothing remains permanent, e. g. a speech, dance, play, etc. (while facere, to make, poiein, denotes the production of an object which continues to exist after the act is completed; and gerere, the performance of the duties of an office or calling).—On these significations, v. Varr. 6, 6, 62, and 6, 7, 64, and 6, 8, 72.—For the more restricted signif. v. Quint. 2, 18, 1 sq.; cf. Manut. ad Cic. Fam. 7, 12; Hab. Syn. 426.

In the most gen. signif., to do, act, labor, in opp. to rest or idleness.

With the gen. objects, aliquid, nihil, plus, etc.:

numquam se plus agere quam nihil cum ageret,

Cic. Rep. 1, 17 (cf. with this, id. Off. 3, 1: numquam se minus otiosum esse quam cum otiosus esset): mihi, qui nihil agit, esse omnino non videtur. id. N. D. 2, 16, 46:

post satietatem nihil (est) agendum,

Cels. 1, 2.—Hence,

Without object:

aliud agendi tempus, aliud quiescendi,

Cic. N. D. 2, 53, 132; Juv. 16, 49:

agendi tempora,

Tac. H. 3, 40:

industria in agendo, celeritas in conficiendo,

Cic. Imp. Pomp. 10, 29.—

In colloquial lang., to do, to fare, get on: quid agis? what are you doing? M. Tulli, quid agis? Cic. Cat. 1, 11:

Quid agis?

What's your business? Plaut. Stich. 2, 2, 9; also, How goes it with you? How are you? ti pratteis, Plaut. Curc. 2, 1, 20; Cic. Fam. 7, 11 al.; Hor. S. 1, 9, 4:

vereor, quid agat,

how he is, Cic. Att. 9, 17:

ut sciatis, quid agam,

Vulg. Ephes. 6, 21:

prospere agit anima tua,

fares well, ib. 3 Joan. 2:

quid agitur?

how goes it with you? how do you do? how are you? Plaut. Ps. 1, 1, 17; 1, 5, 42; Ter. Eun. 2, 2, 40:

Quid intus agitur?

is going on, Plaut. Cas. 5, 2, 20; id. Ps. 1, 5, 42 al.—

With nihil or non multum, to do, i. e. to effect, accomplish, achieve nothing, or not much (orig. belonging to colloquial lang., but in the class. per. even in oratorical and poet. style): nihil agit;

collum obstringe homini,

Plaut. Curc. 5, 3, 29:

nihil agis,

you effect nothing, it is of no use, Ter. Ad. 5, 8, 12:

nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum,

Cic. Tusc. 2, 25, 61 Kuhn.; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 10: cupis, inquit, abire; sed nihil agis;

usque tenebo,

Hor. S. 1, 9, 15:

[nihil agis,] nihil assequeris,

Cic. Cat. 1, 6, 15 B. and K.:

ubi blanditiis agitur nihil,

Ov. M. 6, 685: egerit non multum, has not done much, Curt. ap. Cic. Fam. 7, 29; cf. Ruhnk. ad Rutil. Lup. p. 120.—

In certain circumstances, to proceed, do, act, manage (mostly belonging to familiar style): Thr. Quid nunc agimus? Gn. Quin redimus, What shall we do now? Ter. Eun. 4, 7, 41:

hei mihi! quid faciam? quid agam?

what shall I do? how shall I act? id. Ad. 5, 3, 3:

quid agam, habeo,

id. And. 3, 2, 18 (= quid respondeam habeo, Don.) al.:

sed ita quidam agebat,

was so acting, Cic. Lig. 7, 21: a Burro minaciter actum, Burrus [p. 75] proceeded to threats, Tac. A. 13, 21.—

To pursue, do, perform, transact (the most usual signif. of this word; in all periods; syn.: facere, efficere, transigere, gerere, tractare, curare): cui quod agat institutumst nullo negotio id agit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 254 Vahl.): ut quae egi, ago, axim, verruncent bene, Pac. ap. Non. 505, 23 (Trag. Rel. p. 114 Rib.):

At nihil est, nisi, dum calet, hoc agitur,

Plaut. Poen. 4, 2, 92:

Ut id agam, quod missus huc sum,

id. Ps. 2, 2, 44: homines quae agunt vigilantes, agitantque, ea si cui in somno accidunt, minus mirum est, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:

observabo quam rem agat,

what he is going to do, Plaut. Am. 1, 1, 114:

Id quidem ago,

That is what I am doing, Verg. E. 9, 37:

res vera agitur,

Juv. 4, 35:

Jam tempus agires,

Verg. A. 5, 638:

utilis rebus agendis,

Juv. 14, 72:

grassator ferro agit rem,

does the business with a dagger, id. 3, 305; 6, 659 (cf.:

gladiis geritur res,

Liv. 9, 41):

nihil ego nunc de istac re ago,

do nothing about that matter, Plaut. Truc. 4, 4, 8:

postquam id actumst,

after this is accomplished, id. Am. 1, 1, 72; so,

sed quid actumst?

id. Ps. 2, 4, 20:

nihil aliud agebam nisi eum defenderem,

Cic. Sull. 12:

ne quid temere ac fortuitu, inconsiderate negligenterque agamus,

id. Off. 1, 29:

agamus quod instat,

Verg. E. 9, 66:

renuntiaverunt ei omnia, quae egerant,

Vulg. Marc. 6, 30; ib. Act. 5, 35:

suum negotium agere,

to mind one's business, attend to one's own affairs, Cic. Off. 1, 9; id. de Or. 3, 55, 211; so,

ut vestrum negotium agatis,

Vulg. 1 Thess. 4, 11:

neque satis Bruto constabat, quid agerent,

Caes. B. G. 3, 14:

postquam res in Africa gestas, quoque modo actae forent, fama divolgavit,

Sall. J. 30, 1:

sed tu delibera, utrum colloqui malis an per litteras agere quae cogitas,

Nep. Con. 3, 8 al. —With the spec. idea of completing, finishing: jucundi acti labores, a proverb in Cic. Fin. 2, 32, 105.—

To pursue in one's mind, to drive at, to revolve, to be occupied with, think upon, have in view, aim at (cf. agito, II. E., volvo and voluto):

nescio quid mens mea majus agit,

Ov. H. 12, 212:

hoc variis mens ipsa modis agit,

Val. Fl. 3, 392:

agere fratri proditionem,

Tac. H. 2, 26:

de intranda Britannia,

id. Agr. 13.—

With a verbal subst., as a favorite circumlocution for the action indicated by the subst. (cf. in Gr. agô with verbal subst.):

rimas agere (sometimes ducere),

to open in cracks, fissures, to crack, Cic. Att. 14, 9; Ov. M. 2, 211; Luc. 6, 728: vos qui regalis corporis custodias agitis, keep watch over, guard, Naev. ap. Non. 323, 1; so Liv. 5, 10:

vigilias agere,

Cic. Verr. 4, 43, 93; Nep. Thras. 4; Tac. H. 3, 76:

excubias alicui,

Ov. F. 3, 245:

excubias,

Tac. H. 4, 58:

pervigilium,

Suet. Vit. 10:

stationem agere,

to keep guard, Liv. 35, 29; Tac. H. 1, 28:

triumphum agere,

to triumph, Cic. Fam. 3, 10; Ov. M. 15, 757; Suet. Dom. 6:

libera arbitria agere,

to make free decisions, to decide arbitrarily, Liv. 24, 45; Curt. 6, 1, 19; 8, 1, 4:

paenitentiam agere,

to exercise repentance, to repent, Quint. 9, 3, 12; Petr. S. 132; Tac. Or. 15; Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 7, 10; Vulg. Lev. 5, 5; ib. Matt. 3, 2; ib. Apoc. 2, 5:

silentia agere,

to maintain silence, Ov. M. 1, 349:

pacem agere,

Juv. 15, 163:

crimen agere,

to bring accusation, to accuse, Cic. Verr. 4, 22, 48:

laborem agere,

id. Fin. 2, 32:

cursus agere,

Ov. Am. 3, 6, 95:

delectum agere,

to make choice, to choose, Plin. 7, 29, 30, § 107; Quint. 10, 4, 5:

experimenta agere,

Liv. 9, 14; Plin. 29, 1, 8, § 18:

mensuram,

id. 15, 3, 4, § 14:

curam agere,

to care for, Ov. H. 15, 302; Quint. 8, prooem. 18:

curam ejus egit,

Vulg. Luc. 10, 34:

oblivia agere,

to forget, Ov. M. 12, 540:

nugas agere,

to trifle, Plaut. Cist. 2, 3, 29; id. As. 1, 1, 78, and often:

officinas agere,

to keep shop, Inscr. Orell. 4266.—So esp.: agere gratias ( poet. grates; never in sing. gratiam), to give thanks, to thank; Gr. charin echein ( habere gratiam is to be or feel grateful; Gr. charin eidenai; and referre gratiam, to return a favor, requite; Gr. charin apodidonai; cf. Bremi ad Nep. Them. 8, 7):

diis gratias pro meritis agere,

Plaut. Am. 1, 1, 26:

Haud male agit gratias,

id. Aul. 4, 4, 31:

Magnas vero agere gratias Thais mihi?

Ter. Eun. 3, 1, 1:

Dis magnas merito gratias habeo atque ago,

id. Phorm. 5, 6, 80: Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter, Cic. Fam. 1, 10: immortales ago tibi gratias agamque dum vivam;

nam relaturum me adfirmare non possum,

id. ib. 10, 11, 1: maximas tibi omnes gratias agimus, C. Caesar;

majores etiam habemus,

id. Marcell. 11, 33:

Trebatio magnas ago gratias, quod, etc.,

id. Fam. 11, 28, 8: renuntiate gratias regi me agere;

referre gratiam aliam nunc non posse quam ut suadeam, ne, etc.,

Liv. 37, 37: grates tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, * Cic. Rep. 6, 9:

gaudet et invito grates agit inde parenti,

Ov. M. 2, 152; so id. ib. 6, 435; 484; 10, 291; 681; 14, 596; Vulg. 2 Reg. 8, 10; ib. Matt. 15, 36 al.;

and in connection with this, laudes agere: Jovis fratri laudes ago et grates gratiasque habeo,

Plaut. Trin. 4, 1, 2:

Dianae laudes gratesque agam,

id. Mil. 2, 5, 2; so,

diis immortalibus laudesque et grates egit,

Liv. 26, 48:

agi sibi gratias passus est,

Tac. Agr. 42; so id. H. 2, 71; 4, 51; id. A. 13, 21; but oftener grates or gratis in Tac.:

Tiberius egit gratis benevolentiae patrum, A. 6, 2: agit grates,

id. H. 3, 80; 4, 64; id. A. 2, 38; 2, 86; 3, 18; 3, 24; 4, 15 al.—

Of time, to pass, spend (very freq. and class.): Romulus in caelo cum dis agit aevom, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 12, 28; so Pac. id. ib. 2, 21, 49, and Hor. S. 1, 5, 101:

tempus,

Tac. H. 4, 62; id. A. 3, 16: domi aetatem, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6:

aetatem in litteris,

Cic. Leg. 2, 1, 3:

senectutem,

id. Sen. 3, 7; cf. id. ib. 17, 60:

dies festos,

id. Verr. 2, 4, 48; Tac. G. 17:

otia secura,

Verg. G. 3, 377; Ov. F. 1, 68; 4, 926:

ruri agere vitam,

Liv. 7, 39, and Tac. A. 15, 63:

vitam in terris,

Verg. G. 2, 538:

tranquillam vitam agere,

Vulg. 1 Tim. 2, 2:

Hunc (diem) agerem si,

Verg. A. 5, 51:

ver magnus agebat Orbis,

id. G. 2, 338:

aestiva agere,

to pass, be in, summer quarters, Liv. 27, 8; 27, 21; Curt. 5, 8, 24.— Pass.:

menses jam tibi esse actos vides,

Plaut. Am. 1, 3, 2:

mensis agitur hic septimus,

Ter. Hec. 3, 3, 34, and Ov. M. 7, 700:

melior pars acta (est) diei,

Verg. A. 9, 156; Juv. 4, 66; Tac. A. 15, 63:

acta est per lacrimas nox,

Ov. H. 12, 58 Ruhnk.:

tunc principium anni agebatur,

Liv. 3, 6:

actis quindecim annis in regno,

Just. 41, 5, 9:

Nona aetas agitur,

Juv. 13, 28 al. —With annus and an ordinal, to be of a certain age, to be so old:

quartum annum ago et octogesimum,

am eighty-four years old, Cic. Sen. 10, 32:

Annum agens sextum decimum patrem amisit,

Suet. Caes. 1.—Metaph.: sescentesimum et quadragesimum annum urbs nostra agebat, was in its 640 th year, Tac. G. 37.— Hence also absol. (rare), to pass or spend time, to live, to be, to be somewhere:

civitas laeta agere,

was joyful, Sall. J. 55, 2:

tum Marius apud primos agebat,

id. ib. 101, 6:

in Africa, qua procul a mari incultius agebatur,

id. ib. 89, 7:

apud illos homines, qui tum agebant,

Tac. A. 3, 19:

Thracia discors agebat,

id. ib. 3, 38:

Juxta Hermunduros Naristi agunt,

Tac. G. 42:

ultra jugum plurimae gentes agunt,

id. ib. 43:

Gallos trans Padum agentes,

id. H. 3, 34:

quibus (annis) exul Rhodi agit,

id. A. 1, 4:

agere inter homines desinere,

id. ib. 15, 74:

Vitellius non in ore volgi agere,

was not in the sight of the people, id. H. 3, 36:

ante aciem agere,

id. G. 7; and:

in armis agere,

id. A. 14, 55 = versari.—

In the lang. of offerings, t. t., to despatch the victim, to kill, slay. In performing this rite, the sacrificer asked the priest, agone, shall I do it? and the latter answered, age or hoc age, do it:

qui calido strictos tincturus sanguine cultros semper, Agone? rogat, nec nisi jussus agit,

Ov. F. 1. 321 (cf. agonia and agonalia):

a tergo Chaeream cervicem (Caligulae) gladio caesim graviter percussisse, praemissa voce,

hoc age, Suet. Calig. 58; id. Galb. 20. —This call of the priest in act of solemn sacrifice, Hoc age, warned the assembled multitude to be quiet and give attention; hence hoc or id and sometimes haec or istuc agere was used for, to give attention to, to attend to, to mind, heed; and followed by ut or ne, to pursue a thing, have it in view, aim at, design, etc.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 1, 2, 15, and Suet. Calig. 58: hoc agite, Plaut. As. prol. init.:

Hoc age,

Hor. S. 2, 3, 152; id. Ep. 1, 6, 31:

Hoc agite, of poetry,

Juv. 7, 20:

hoc agamus,

Sen. Clem. 1, 12:

haec agamus,

Cic. Tusc. 1, 49:

agere hoc possumus,

Lucr. 1, 41; 4, 969; Juv. 7, 48:

hoccine agis an non? hoc agam,

id. ib., Ter. And. 1, 2, 15; 2, 5, 4:

nunc istuc age,

id. Heaut. 3, 2, 47; id. Phorm. 2, 3, 3 al.:

Hoc egit civis Romanus ante te nemo,

Cic. Lig. 4, 11:

id et agunt et moliuntur,

id. Mur. 38:

(oculi, aures, etc.) quasi fenestrae sunt animi, quibus tamen sentire nihil queat mens, nisi id agat et adsit,

id. Tusc. 1, 20, 46: qui id egerunt, ut gentem... collocarent, aimed at this, that, etc., id. Cat. 4, 6, 12:

qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

keep it in view, that, id. Off. 1, 13, 41:

idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?

id. Lig. 6, 18:

Hoc agit, ut doleas,

Juv. 5, 157:

Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura,

Hor. Ep. 1, 18, 88:

Quid tuus ille destrictus gladius agebat?

have in view, mean, Cic. Leg. 3, 9:

Quid aliud egimus nisi ut, quod hic potest, nos possemus?

id. ib. 4, 10:

Sin autem id actum est, ut homines postremi pecuniis alienis locupletarentur,

id. Rosc. Am. 47, 137:

certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur,

Nep. Them. 5, 1:

ego id semper egi, ne bellis interessem,

Cic. Fam. 4, 7.—Also, the opp.: alias res or aliud agere, not to attend to, heed, or observe, to pursue secondary or subordinate objects: Ch. Alias res agis. Pa. Istuc ago equidem, Ter. Eun. 2, 3, 57; id. Hec. 5, 3, 28:

usque eo animadverti eum jocari atque alias res agere,

Cic. Rosc. Am. 22:

atqui vides, quam alias res agamus,

id. de Or. 3, 14, 51; id. Brut. 66, 233:

aliud agens ac nihil ejusmodi cogitans,

id. Clu. 64.—

In relation to public affairs, to conduct, manage, carry on, administer: agere bellum, to carry on or wage war (embracing the whole theory and practice of war, while bellum gerere designates the bodily and mental effort, and the bearing of the necessary burdens; and bellum facere, the actual outbreak of hostile feelings, v. Herz. ad Caes. B. G. 28):

qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt,

Caes. B. G. 3, 28:

Antiochus si tam in agendo bello parere voluisset consiliis ejus (Hannibalis) quam in suscipiendo instituerat, etc.,

Nep. Hann. 8, 3; Curt. 4, 10, 29:

aliena bella mercedibus agere,

Mel. 1, 16:

Bellaque non puero tractat agenda puer,

Ov. A. A. 1, 182 (also in id. Tr. 2, 230, Gron. Observ. 2, 3, 227, for the usu. obit, with one MS., reads agit; so Merkel).— Poet.:

Martem for bellum,

Luc. 4, 2: agere proelium, to give battle (very rare):

levibus proeliis cum Gallis actis,

Liv. 22, 9.—Of offices, employments, etc., to conduct, exercise, administer, hold:

forum agere,

to hold court, Cic. Fam. 8, 6; and:

conventus agere,

to hold the assizes, id. Verr. 5, 11, 28; Caes. B. G. 1, 54; 6, 44;

used of the governors of provinces: judicium agere,

Plin. 9, 35, 58, § 120:

vivorum coetus agere,

to make assemblies of, to assemble, Tac. A. 16, 34:

censum agere,

Liv. 3, 22; Tac. A. 14, 46; Suet. Aug. 27:

recensum agere,

id. Caes. 41:

potestatem agere,

Flor. 1, 7, 2:

honorem agere,

Liv. 8, 26:

regnum,

Flor. 1, 6, 2:

rem publicam,

Dig. 4, 6, 35, § 8:

consulatum,

Quint. 12, 1, 16:

praefecturam,

Suet. Tib. 6:

centurionatum,

Tac. A. 1, 44:

senatum,

Suet. Caes. 88:

fiscum agere,

to have charge of the treasury, id. Dom. 12:

publicum agere,

to collect the taxes, id. Vesp. 1:

inquisitionem agere,

Plin. 29, 1, 8, § 18:

curam alicujus rei agere,

to have the management of, to manage, Liv. 6, 15; Suet. Claud. 18:

rei publicae curationem agens,

Liv. 4, 13: dilectum agere, to make a levy, to levy (postAug. for dilectum habere, Cic., Caes., Sall.), Quint. 12, 3, 5; Tac. A. 2, 16; id. Agr. 7 and 10; id. H. 2, 16, 12; Suet. Calig. 43. —

Of civil and political transactions in the senate, the forum, before tribunals of justice, etc., to manage or transact, to do, to discuss, plead, speak, deliberate; constr. aliquid or de aliqua re:

velim recordere, quae ego de te in senatu egerim, quae in contionibus dixerim,

Cic. Fam. 5, 2; 1, 9:

de condicionibus pacis,

Liv. 8, 37:

de summa re publica,

Suet. Caes. 28:

cum de Catilinae conjuratione ageretur in curia,

id. Aug. 94:

de poena alicujus,

Liv. 5, 36:

de agro plebis,

id. 1, 46.—Hence the phrase: agere cum populo, of magistrates, to address the people in a public assembly, for the purpose of obtaining their approval or rejection of a thing (while [p. 76] agere ad populum signifies to propose, to bring before the people):

cum populo agere est rogare quid populum, quod suffragiis suis aut jubeat aut vetet,

Gell. 13, 15, 10:

agere cum populo de re publica,

Cic. Verr. 1, 1, 12; id. Lael. 25, 96:

neu quis de his postea ad senatum referat neve cum populo agat,

Sall. C. 51, 43.—So also absol.:

hic locus (rostra) ad agendum amplissimus,

Cic. Imp. Pomp. 1:

Metellus cum agere coepisset, tertio quoque verbo orationis suae me appellabat,

id. Fam. 5, 2.— Transf. to common life.

Agere cum aliquo, de aliquo or re or ut, to treat, deal, negotiate, confer, talk with one about a person or thing; to endeavor to persuade or move one, that, etc.: nihil age tecum (sc. cum odore vini);

ubi est ipsus (vini lepos)?

I have nothing to do with you, Plaut. Curc. 1, 2, 11:

Quae (patria) tecum, Catilina, sic agit,

thus pleads, Cic. Cat. 1, 6, 18:

algae Inquisitores agerent cum remige nudo,

Juv. 4, 49:

haec inter se dubiis de rebus agebant,

thus treated together, Verg. A. 11, 445:

de quo et praesens tecum egi diligenter, et scripsi ad te accurate antea,

Cic. Fam. 13, 75:

egi cum Claudia et cum vestra sorore Mucia, ut eum ab illa injuria deterrerent,

id. ib. 5, 2:

misi ad Metellum communes amicos, qui agerent cum eo, ut de illa mente desisteret,

id. ib. 5, 2:

Callias quidam egit cum Cimone, ut eam (Elpinicen) sibi uxorem daret,

Nep. Cim. 1, 3.—Also absol.:

Alcibiades praesente vulgo agere coepit,

Nep. Alc. 8, 2:

si qua Caesares obtinendae Armeniae egerant,

Tac. A. 15, 14:

ut Lucretius agere varie, rogando alternis suadendoque coepit,

Liv. 2, 2.—In Suet. once agere cum senatu, with acc. and inf., to propose or state to the Senate:

Tiberius egit cum senatu non debere talia praemia tribui,

Suet. Tib. 54.—

With the advv. bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with one, to treat or use well or ill:

facile est bene agere cum eis, etc.,

Cic. Phil. 14, 11:

bene egissent Athenienses cum Miltiade, si, etc.,

Val. Max. 5, 3, 3 ext.; Vulg. Jud. 9, 16:

praeclare cum aliquo agere,

Cic. Sest. 23:

Male agis mecum,

Plaut. As. 1, 3, 21:

qui cum creditoribus suis male agat,

Cic. Quinct. 84; and:

tu contra me male agis,

Vulg. Jud. 11, 27.—Freq. in pass., to be or go well or ill with one, to be well or badly off:

intelleget secum actum esse pessime,

Cic. Verr. 2, 3, 50:

praeclare mecum actum puto,

id. Fam. 9, 24; so id. ib. 5, 18: exstat cujusdam non inscitus jocus bene agi potuisse cum rebus humanis, si Domitius pater talem habuisset uxorem, it would have gone well with human affairs, been well for mankind, if, etc., Suet. Ner. 28.—Also absol. without cum: agitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus, it is well done if, etc., it is a splendid thing if, etc., Cic. Fam. 4, 14:

vivitur cum eis, in quibus praeclare agitur si sunt simulacra virtutis,

id. Off. 1, 15:

bene agitur pro noxia,

Plaut. Mil. 5, 23.—

Of transactions before a court or tribunal.

Aliquid agere ex jure, ex syngrapha, ex sponso, or simply the abl. jure, lege, litibus, obsignatis tabellis, causa, to bring an action or suit, to manage a cause, to plead a case:

ex jure civili et praetorio agere,

Cic. Caecin. 12:

tamquam ex syngrapha agere cum populo,

to litigate, id. Mur. 17:

ex sponso egit,

id. Quint. 9: Ph. Una injuriast Tecum. Ch. Lege agito ergo, Go to law, then, Ter. Phorm. 5, 8, 90:

agere lege in hereditatem,

Cic. de Or. 1, 38, 175; Ov. F. 1, 48; Liv. 9, 46:

cum illo se lege agere dicebat,

Nep. Tim. 5: summo jure agere, to assert or claim one's right to the full extent of the law, Cic. Off. 1, 11:

non enim gladiis mecum, sed litibus agetur,

id. Q. Fr. 1, 4:

causa quam vi agere malle,

Tac. A. 13, 37:

tabellis obsignatis agis mecum,

Cic. Tusc. 5, 11, 33:

Jure, ut opinor, agat, jure increpet inciletque,

with right would bring her charge, Lucr. 3, 963; so,

Castrensis jurisdictio plura manu agens,

settles more cases by force, Tac. Agr. 9:

ubi manu agitur,

when the case is settled by violent hands, id. G. 36.—

Causam or rem agere, to try or plead a case; with apud, ad, or absol.:

causam apud centumviros egit,

Cic. Caecin. 24:

Caesar cum ageret apud censores,

Varr. R. R. 1, 7, 10; so with adversus:

egi causam adversus magistratus,

Vulg. 2 Esdr. 13, 11:

orator agere dicitur causam,

Varr. L. L. 6, 42: causam isto modo agere, Cic. Lig. 4, 10; Tac. Or. 5; 11; 14; Juv. 2, 51; 14, 132:

agit causas liberales,

Cic. Fam. 8, 9: qui ad rem agendam adsunt, M. Cael. ap. Quint. 11, 1, 51:

cum (M. Tullius) et ipsam se rem agere diceret,

Quint. 12, 10, 45: Gripe, accede huc;

tua res agitur,

is being tried, Plaut. Rud. 4, 4, 104; Quint. 8, 3, 13;

and extra-judicially: rogo ad Caesarem meam causam agas,

Cic. Fam. 5, 10:

Una (factio) populi causam agebat, altera optimatum,

Nep. Phoc. 3; so, agere, absol., to plead' ad judicem sic agi solet, Cic. Lig. 10:

tam solute agere, tam leniter,

id. Brut. 80:

tu istuc nisi fingeres, sic ageres?

id. ib. 80; Juv. 7, 143 and 144; 14, 32.— Transf. to common life; with de or acc., to discuss, treat, speak of:

Sed estne hic ipsus, de quo agebam?

of whom I was speaking, Ter. Ad. 1, 1, 53:

causa non solum exponenda, sed etiam graviter copioseque agenda est,

to be discussed, Cic. Div. in Caecil. 12; id. Verr. 1, 13, 37:

Samnitium bella, quae agimus,

are treating of, Liv. 10, 31.—Hence,

Agere aliquem reum, to proceed against one as accused, to accuse one, Liv. 4, 42; 24, 25; Tac. A. 14, 18:

reus agitur,

id. ib. 15, 20; 3, 13; and with the gen. of the crime, with which one is charged:

agere furti,

to accuse of theft, Cic. Fam. 7, 22:

adulterii cum aliquo,

Quint. 4, 4, 8:

injuriarum,

id. 3, 6, 19; and often in the Pandects.—

Pass. of the thing which is the subject of accusation, to be in suit or in question; it concerns or affects, is about, etc.:

non nunc pecunia, sed illud agitur, quomodo, etc.,

Ter. Heaut. 3, 1, 67:

non capitis ei res agitur, sed pecuniae,

the point in dispute, id. Phorm. 4, 3, 26:

aguntur injuriae sociorum, agitur vis legum, agitur existimatio, veritasque judiciorum,

Cic. Verr. 2, 4, 51:

si magna res, magna hereditas agetur,

id. Fin. 2, 17: qua de re agitur, what the point of dispute or litigation is, id. Brut. 79.—Hence, trop.,

Res agitur, the case is on trial, i. e. something is at stake or at hazard, in peril, or in danger:

at nos, quarum res agitur, aliter auctores sumus,

Plaut. Stich. 1, 2, 72:

quasi istic mea res minor agatur quam tua,

Ter. Heaut. 2, 3, 113:

agitur populi Romani gloria, agitur salus sociorum atque amicorum, aguntur certissima populi Romani vectigalia et maxima, aguntur bona multorum civium,

Cic. Imp. Pomp. 2, 6:

in quibus eorum aut caput agatur aut fama,

id. Lael. 17, 61; Nep. Att. 15, 2:

non libertas solum agebatur,

Liv. 28, 19; Sen. Clem. 1, 20 al.:

nam tua res agitur, paries cum proximus ardet,

Hor. Ep. 1, 18, 84 (= in periculo versatur, Lambin.):

agitur pars tertia mundi,

is at stake, I am in danger of losing, Ov. M. 5, 372.—

Res acta est, the case is over (and done for): acta haec res est;

perii,

this matter is ended, Ter. Heaut. 3, 3, 3: hence, actum est de aliquo or aliqua re, it is all over with a person or thing:

actum hodie est de me,

Plaut. Ps. 1, 1, 63:

jam de Servio actum,

Liv. 1, 47:

actum est de collo meo,

Plaut. Trin. 3, 4, 194.—So also absol.: actumst;

ilicet me infelicem,

Plaut. Cist. 4, 2, 17:

si animus hominem pepulit, actumst,

id. Trin. 2, 2, 27; Ter. And. 3, 1, 7; Cic. Att. 5, 15:

actumst, ilicet, peristi,

Ter. Eun. 1, 1, 9: periimus;

actumst,

id. Heaut. 3, 3, 3.—

Rem actam agere, to plead a case already finished, i. e. to act to no purpose:

rem actam agis,

Plaut. Ps. 1, 3, 27; id. Cist. 4, 2, 36; Liv. 28, 40; so,

actum or acta agere: actum, aiunt, ne agas,

Ter. Phorm. 2, 3, 72; Cic. Att. 9, 18:

acta agimus,

id. Am. 22.—

To represent by external action, to perform, pronounce, deliver, etc.

Of an orator, Cic. de Or. 1, 31, 142; cf. id. ib. 2, 19, 79:

quae sic ab illo acta esse constabat oculis, voce, gestu, inimici ut lacrimas tenere non possent,

id. ib. 3, 56, 214:

agere fortius et audentius volo,

Tac. Or. 18; 39.—

Of an actor, to represent, play, act:

Ipse hanc acturust Juppiter comoediam,

Plaut. Am. prol. 88; so,

fabulam,

Ter. Ad. prol. 12; id. Hec. prol. 22:

dum haec agitur fabula,

Plaut. Men. prol. 72 al.:

partis,

to have a part in a play, Ter. Phorm. prol. 27:

Ballionem illum cum agit, agit Chaeream,

Cic. Rosc. Com. 7:

gestum agere in scaena,

id. de Or. 2, 57:

dicitur canticum egisse aliquanto magis vigente motu,

Liv. 7, 2 al. — Transf. to other relations, to represent or personate one, to act the part of, to act as, behave like: has partes lenitatis semper egi, Cic. Mur. 3:

egi illos omnes adulescentes, quos ille actitat,

id. Fam. 2, 9:

amicum imperatoris,

Tac. H. 1, 30:

exulem,

id. A. 1, 4:

socium magis imperii quam ministrum,

id. H. 2, 83:

senatorem,

Tac. A. 16, 28.—So of things poetically:

utrinque prora frontem agit,

serves as a bow, Tac. G. 44.—

Se agere = se gerere, to carry one's self, to behave, deport one's self:

tanta mobilitate sese Numidae agunt,

Sall. J. 56, 5:

quanto ferocius ante se egerint,

Tac. H. 3, 2 Halm:

qui se pro equitibus Romanis agerent,

Suet. Claud. 25:

non principem se, sed ministrum egit,

id. ib. 29:

neglegenter se et avare agere,

Eutr. 6, 9:

prudenter se agebat,

Vulg. 1 Reg. 18, 5:

sapienter se agebat,

ib. 4 Reg. 18, 7. —Also absol.:

seditiose,

Tac. Agr. 7:

facile justeque,

id. ib. 9:

superbe,

id. H. 2, 27:

ex aequo,

id. ib. 4, 64:

anxius et intentus agebat,

id. Agr. 5.—

Imper.: age, agite, Ter., Tib., Lucr., Hor., Ov., never using agite, and Catull. never age, with which compare the Gr. age, agete (also accompanied by the particles dum, eia, en, ergo, igitur, jam, modo, nuncjam, porro, quare, quin, sane, vero, verum, and by sis); as an exclamation.

In encouragement, exhortation, come! come on! (old Engl. go to!) up! on! quick! (cf. I. B. fin.).

In the sing.:

age, adsta, mane, audi, Enn. ap. Delr. Synt. 1, 99: age i tu secundum,

come, follow me! Plaut. Am. 2, 1, 1:

age, perge, quaeso,

id. Cist. 2, 3, 12:

age, da veniam filio,

Ter. Ad. 5, 8, 14:

age, age, nunc experiamur,

id. ib. 5, 4, 23:

age sis tu... delude,

Plaut. As. 3, 3, 89; id. Ep. 3, 4, 39; Cic. Tusc. 2, 18; id. Rosc. Am. 16:

quanto ferocius ante se egerint, agedum eam solve cistulam,

Plaut. Am. 2, 2, 151; id. Capt. 3, 4, 39:

Agedum vicissim dic,

Ter. Heaut. 2, 3, 69; id. Eun. 4, 4, 27:

agedum humanis concede,

Lucr. 3, 962:

age modo hodie sero,

Ter. Heaut. 2, 3, 103:

age nuncjam,

id. And. 5, 2, 25:

En age, quid cessas,

Tib. 2, 2, 10:

Quare age,

Verg. A. 7, 429:

Verum age,

id. ib. 12, 832:

Quin age,

id. G. 4, 329:

en, age, Rumpe moras,

id. ib. 3, 43:

eia age,

id. A. 4, 569.—

In the plur.:

agite, pugni,

up, fists, and at 'em! Plaut. Am. 1, 1, 146:

agite bibite,

id. Curc. 1, 1, 88; id. Stich. 1, 3, 68:

agite in modum dicite,

Cat. 61, 38:

Quare agite... conjungite,

id. 64, 372; Verg. A. 1, 627:

vos agite... volvite,

Val. Fl. 3, 311:

agite nunc, divites, plorate,

Vulg. Jac. 5, 1:

agitedum,

Liv. 3, 62.—Also age in the sing., with a verb in the plur. (cf. age tamnete, Hom. Od. 3, 332; age dê trapeiomen, id. Il. 3, 441):

age igitur, intro abite,

Plaut. Mil. 3, 3, 54:

En agedum convertite,

Prop. 1, 1, 21:

mittite, agedum, legatos,

Liv. 38, 47:

Ite age,

Stat. Th. 10, 33:

Huc age adeste,

Sil. 11, 169.—

In transitions in discourse, well then! well now! well! (esp. in Cic. Or. very freq.). So in Plaut. for resuming discourse that has been interrupted: age, tu interea huic somnium narra, Curc. 2, 2, 5: nunc age, res quoniam docui non posse creari, etc., well now, since I have taught, etc., Lucr. 1, 266:

nunc age, quod superest, cognosce et clarius audi,

id. 1, 920; so id. 1, 952; 2, 62; 333; 730; 3, 418;

4, 109 al.: age porro, tu, qui existimari te voluisti interpretem foederum, cur, etc.,

Cic. Verr. 2, 5, 22; so id. Rosc. Am. 16; id. Part. 12; id. Att. 8, 3.—And age (as in a.) with a verb in the plur.:

age vero, ceteris in rebus qualis sit temperantia considerate,

Cic. Imp. Pomp. 14; so id. Sull. 26; id. Mil. 21; id. Rosc. Am. 37.—

As a sign of assent, well! very well! good! right! Age, age, mansero, Plaut. As. 2, 2, 61: age, age, jam ducat;

dabo,

Ter. Phorm. 4, 3, 57:

Age, veniam,

id. And. 4, 2, 30:

age, sit ita factum,

Cic. Mil. 19:

age sane,

Plaut. Ps. 5, 2, 27; Cic. Fin. 2, 35, 119.

—Age, used with another verb in the imperative, regularly stands before it, but in poetry, for the sake of the metre, it,

Sometimes follows such verb; as,

In dactylic metre:

Cede agedum,

Prop. 5, 9, 54:

Dic age,

Verg. A. 6, 343; Hor. S. 2, 7, 92; Ov. F. 1, 149:

Esto age,

Pers. 2, 42:

Fare age,

Verg. A. 3, 362:

Finge age,

Ov. H. 7, 65:

Redde age,

Hor. S. 2, 8, 80:

Surge age,

Verg. A. 3, 169; 8, 59; 10, 241; Ov. H. 14, 73:

Vade age,

Verg. A. 3, 462; 4, 422; so,

agite: Ite agite,

Prop. 4, 3, 7.—

In other metres (very rarely):

appropera age,

Plaut. Cas. 2, 2, 38:

dic age,

Hor. C. 1, [p. 77] 32, 3; 2, 11, 22;

3, 4, 1.—So also in prose (very rarely): Mittite agedum,

Liv. 38, 47:

procedat agedum ad pugnam,

id. 7, 9.—

It is often separated from such verb:

age me huc adspice,

Plaut. Am. 2, 2, 118; id. Capt. 5, 2, 1:

Age... instiga,

Ter. And. 4, 2, 10; 5, 6, 11:

Quare agite... conjungite,

Cat. 64, 372:

Huc age... veni,

Tib. 2, 5, 2:

Ergo age cervici imponere nostrae,

Verg. A. 2, 707:

en age segnis Rumpe moras,

id. G. 3, 42:

age te procellae Crede,

Hor. C. 3, 27, 62:

Age jam... condisce,

id. ib. 4, 11, 31; id. S. 2, 7, 4.—Hence,

ăgens, entis, P. a.

Adj.

Efficient, effective, powerful (only in the rhet. lang. of Cic.):

utendum est imaginibus agentibus, acribus, insignitis,

Cic. de Or. 2, 87, 358:

acre orator, incensus et agens,

id. Brut. 92, 317.— Comp. and sup. not used.

Agentia verba, in the grammarians, for verba activa, Gell. 18, 12.—

Subst.: ăgentes, ium.

Under the emperors, a kind of secret police (also called frumentarii and curiosi), Aur. Vict. Caes. 39 fin.; Dig. 1, 12; 1, 20; 21; 22; 23, etc.; Amm. 15, 3; 14, 11 al.—

For agrimensores, land-surveyors, Hyg. Lim. p. 179.—

actus, a, um, P. a. Lit., that has been transacted in the Senate, in the forum, before the courts of justice, etc.; hence,

actum, i, n., a public transaction in the Senate, before the people, or before a single magistrate:

actum ejus, qui in re publica cum imperio versatus sit,

Cic. Phil. 1, 7:

acta Caesaris servanda censeo,

id. ib. 1, 7:

acta tui praeclari tribunatus,

id. Dom. 31.—

acta publĭca, or absol.: acta, orum, n., the register of public acts, records, journal. Julius Caesar, in his consulship, ordered that the doings of the Senate (diurna acta) should be made public, Suet. Caes. 20; cf. Ernest. Exc. 1;

but Augustus again prohibited it,

Suet. Aug. 36. Still the acts of the Senate were written down, and, under the succeeding emperors. certain senators were appointed to this office (actis vel commentariis Senatus conficiendis), Tac. A. 5, 4. They had also public registers of the transactions of the assemblies of the people, and of the different courts of justice;

also of births and deaths, marriages, divorces, etc., which were preserved as sources of future history.—Hence, diurna urbis acta,

the city journal, Tac. A. 13, 31:

acta populi,

Suet. Caes. 20:

acta publica,

Tac. A. 12, 24; Suet. Tib. 8; Plin. Ep. 7, 33:

urbana,

id. ib. 9, 15; which were all comprehended under the gen. name acta.

With the time added:

acta eorum temporum,

Plin. 7, 13, 11, § 60:

illius temporis,

Ascon. Mil. 44, 16:

ejus anni,

Plin. 2, 56, 57, § 147.—

Absol., Cic. Fam. 12, 8; 22, 1; 28, 3; Sen. Ben. 2, 10; 3, 16; Suet. Calig. 8; Quint. 9, 3; Juv. 2, 136: Quis dabit historico, quantum daret acta legenti, i. e. to the actuarius, q. v., id. 7, 104; cf. Bahr's Rom. Lit. Gesch. 303.—

acta triumphōrum, the public record of triumphs, fuller than the Fasti triumphales, Plin. 37, 2, 6, § 12.—

acta fŏri (v. Inscr. Grut. 445, 10), the records,

Of strictly historical transactions, Amm. 22, 3, 4; Dig. 4, 6, 33, § 1.—

Of matters of private right, as wills, gifts, bonds (acta ad jus privatorum pertinentia, Dig. 49, 14, 45, § 4), Fragm. Vat. §§ 249, 266, 268, 317.—

acta militarĭa, the daily records of the movements of a legion, Veg. R. R. 2, 19.

ăgo, egi, actum, 3, v. a. (axim = egerim, Pac. ap. Non. 505, 22; Paul. ex Fest. s. v. axitiosi, p. 3 Mull.;

axit = egerit,

Paul. Diac. 3, 3;

AGIER = agi,

Cic. Off. 3, 15;

agentum = agentium,

Vulc. Gall. Av. Cass. 4, 6) [cf. agô; Sanscr. ag, aghami = to go, to drive; agmas = way, train = ogmos; agis = race, contest = agôn; perh. also Germ. jagen, to drive, to hunt], to put in motion, to move (syn.: agitare, pellere, urgere).

Lit.

Of cattle and other animals, to lead, drive.

Absol.: agas asellum, Seip. ap. Cic. de Or. 2, 64, 258:

jumenta agebat,

Liv. 1, 48:

capellas ago,

Verg. E. 1, 13:

Pars quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu etc.,

Ov. F. 1, 323:

caballum,

Hor. Ep. 1, 18, 36.—

With acc. of place, prep., sup., or inf.:

agere bovem Romam,

Curt. 1, 45:

equum in hostem,

id. 7, 4:

Germani in amnem aguntur,

Tac. H. 5, 21:

acto ad vallum equo,

id. A. 2, 13:

pecora per calles,

Curt. 7, 11:

per devia rura capellas,

Ov. M. 1, 676:

pecus pastum,

Varr. L. L. 6, 41, p. 88 Mull.:

capellas potum age,

Verg. E. 9, 23:

pecus egit altos Visere montes,

Hor. C. 1, 2, 7.—

Of men, to drive, lead, conduct, impel.

Absol.:

agmen agens equitum,

Verg. A. 7, 804.—

With prep., abl., or inf.:

vinctum ante se Thyum agebat,

Nep. Dat. 3:

agitur praeceps exercitus Lydorum in populos,

Sil. 4, 720:

(adulteram) maritus per omnem vicum verbere agit,

Tac. G. 19; Suet. Calig. 27:

captivos prae se agentes,

Curt. 7, 6; Liv. 23, 1:

acti ante suum quisque praedonem catenati,

Quint. 8, 3, 69:

captivos sub curribus agere,

Mart. 8, 26:

agimur auguriis quaerere exilia,

Verg. A. 3, 5;

and simple for comp.: multis milibus armatorum actis ex ea regione = coactis,

Liv. 44, 31.— In prose: agi, to be led, to march, to go:

quo multitudo omnis consternata agebatur,

Liv. 10, 29: si citius agi vellet agmen, that the army would move, or march on quicker, id. 2, 58:

raptim agmine acto,

id. 6, 28; so id. 23, 36; 25, 9.— Trop.:

egit sol hiemem sub terras,

Verg. G. 4, 51:

poemata dulcia sunto Et quocumque volent animum auditoris agunto,

lead the mind, Hor. A. P. 100. —Hence, poet.: se agere, to betake one's self, i. e. to go, to come (in Plaut. very freq.;

also in Ter., Verg., etc.): quo agis te?

where are you going? Plaut. Am. 1, 1, 294:

unde agis te?

id. Most. 1, 4, 28; so id. ib. 3, 1, 31; id. Mil. 3, 2, 49; id. Poen. 1, 2, 120; id. Pers. 4, 3, 13; id. Trin. 4, 3, 71:

quo hinc te agis?

where are you going, Ter. And. 4, 2, 25:

Ecce gubernator sese Palinurus agebat,

was moving along, Verg. A. 6, 337:

Aeneas se matutinus agebat,

id. ib. 8, 465:

is enim se primus agebat,

for he strode on in front, id. ib. 9, 696.—Also without se:

Et tu, unde agis?

Plaut. Bacch. 5, 1, 20:

Quo agis?

id. Pers. 2, 2, 34:

Huc age,

Tib. 2, 5, 2 (unless age is here to be taken with veni at the end of the line).—

To drive or carry off (animals or men), to steal, rob, plunder (usually abigere):

Et redigunt actos in sua rura boves,

Ov. F. 3, 64.—So esp. freq. of men or animals taken as booty in war, while ferre is used of portable things; hence, ferre et agere (as in Gr. agein kai pherein, Hom. Il. 5, 484; and reversed, pherein kai agein, in Hdt. and Xen.; cf.:

rapiunt feruntque,

Verg. A. 2, 374:

rapere et auferre,

Cic. Off. 1, 14), in gen., to rob, to plunder: res sociorum ferri agique vidit, Liv. 22, 3:

ut ferri agique res suas viderunt,

id. 38, 15; so id. 3, 37;

so also: rapere agereque: ut ex alieno agro raperent agerentque,

Liv. 22, 1, 2; but portari atque agi means to bear and carry, to bring together, in Caes. B. C. 2, 29 (as pherein kai agein in Plat. Phaedr. 279, C):

ne pulcram praedam agat,

Plaut. Aul. 4, 2, 3:

urbes, agros vastare, praedas agere,

Sall. J. 20, 8; 32, 3:

pecoris et mancipiorum praedas,

id. ib. 44, 5;

so eccl. Lat.: agere praedas de aliquo,

Vulg. Jud. 9, 16; ib. 1 Reg. 27, 8; cf. Gron. Obs. 3, 22, 633.—

To chase, pursue, press animals or men, to drive about or onwards in flight (for the usual agitare).

Of animals:

apros,

Verg. G. 3, 412:

cervum,

id. A. 7, 481; cf. id. ib. 4, 71:

citos canes,

Ov. H. 5, 20:

feros tauros,

Suet. Claud. 21.—

Of men:

ceteros ruerem, agerem,

Ter. Ad. 3, 2, 21 (= prosequerer, premerem, Don.):

ita perterritos egerunt, ut, etc.,

Caes. B. G. 4, 12:

Demoleos cursu palantis Troas agebat,

Verg. A. 5, 265; cf. id. ib. 1, 574:

aliquem in exsilium,

Liv. 25, 2; so Just. 2, 9, 6; 16, 4, 4; 17, 3, 17;

22, 1, 16 al.: aliquem in fugam,

id. 16, 2, 3.—

Of inanimate or abstract objects, to move, impel, push forwards, advance, carry to or toward any point:

quid si pater cuniculos agat ad aerarium?

lead, make, Cic. Off. 3, 23, 90:

egisse huc Alpheum vias,

made its way, Verg. A. 3, 695:

vix leni et tranquillo mari moles agi possunt,

carry, build out, Curt. 4, 2, 8:

cloacam maximam sub terram agendam,

to be carried under ground, Liv. 1, 56;

so often in the histt., esp. Caes. and Livy, as t. t., of moving forwards the battering engines: celeriter vineis ad oppidum actis,

pushed forwards, up, Caes. B. G. 2, 12 Herz.; so id. ib. 3, 21; 7, 17; id. B. C. 2, 1; Liv. 8, 16:

accelerant acta pariter testudine Volsci,

Verg. A. 9, 505 al.:

fugere colles campique videntur, quos agimus praeter navem, i. e. praeter quos agimus navem,

Lucr. 4, 391:

in litus passim naves egerunt,

drove the ships ashore, Liv. 22, 19:

ratem in amnem,

Ov. F. 1, 500:

naves in advorsum amnem,

Tac. H. 4, 22.— Poet.: agere navem, to steer or direct a ship, Hor. Ep. 2, 1, 114; so,

agere currum,

to drive a chariot, Ov. M. 2, 62; 2, 388 al.—

To stir up, to throw out, excite, cause, bring forth (mostly poet.):

scintillasque agere ac late differre favillam,

to throw out sparks and scatter ashes far around, Lucr. 2, 675:

spumas ore,

Verg. G. 3, 203; so Cic. Verr. 2, 4, 66:

piceum Flumen agit,

Verg. A. 9, 814:

qui vocem cubantes sensim excitant, eandemque cum egerunt, etc.,

when they have brought it forth, Cic. de Or. 1, 59, 251. —Hence, animam agere, to expel the breath of life, give up the ghost, expire:

agens animam spumat,

Lucr. 3, 493:

anhelans vaga vadit, animam agens,

Cat. 63, 31:

nam et agere animam et efflare dicimus,

Cic. Tusc. 1, 9, 19:

Hortensius, cum has litteras scripsi, animam agebat,

id. Fam. 8, 13, 2; so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:

eodem tempore et gestum et animam ageres,

Cic. Rosc. Com. 8:

Est tanti habere animam ut agam?

Sen. Ep. 101, 12; and with a play upon words: semper agis causas et res agis, Attale, semper. Est, non est, quod agas, Attale, semper agis. Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas;

Attale, ne quod agas desit, agas animam,

Mart. 1, 80.—

Of plants, to put forth or out, to shoot, extend:

(salices) gemmas agunt,

Varr. R. R. 1, 30:

florem agere coeperit ficus,

Col. R. R. 5, 10, 10:

frondem agere,

Plin. 18, 6, 8, § 45:

se ad auras palmes agit,

Verg. G. 2, 364:

(platanum) radices trium et triginta cubitorum egisse,

Varr. R. R. 1, 37, 15:

per glebas sensim radicibus actis,

Ov. M. 4, 254; so id. ib. 2, 583:

robora suas radices in profundum agunt,

Plin. 16, 31, 56, § 127.—Metaph.:

vera gloria radices agit,

Cic. Off. 2, 12, 43:

pluma in cutem radices egerat imas,

Ov. M. 2, 582.

Trop.

Spec., to guide, govern:

Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur,

Verg. A. 1, 574; cf. Forbig. ad h. 1., who considers it the only instance of this use, and compares a similar use of agô; v. L. and S. s. v. II. 2.—

In gen., to move, impel, excite, urge to a thing, to prompt or induce to:

si quis ad illa deus te agat,

Hor. S. 2, 7, 24:

una plaga ceteros ad certamen egit,

Liv. 9, 41; 8, 7; 39, 15: quae te, germane, furentem Mens agit in facinus? Ov. M. 5, 14:

totis mentibus acta,

Sil. 10, 191:

in furorem agere,

Quint. 6, 1, 31:

si Agricola in ipsam gloriam praeceps agebatur,

Tac. Agr. 41:

provinciam avaritia in bellum egerat,

id. A. 14, 32.—

To drive, stir up, excite, agitate, rouse vehemently (cf. agito, II.):

me amor fugat, agit,

Plaut. Cist. 2, 1, 8:

agunt eum praecipitem poenae civium Romanorum,

Cic. Verr. 1, 3:

perpetua naturalis bonitas, quae nullis casibus neque agitur neque minuitur,

Nep. Att. 9, 1 Brem.:

opportunitas, quae etiam mediocres viros spe praedae transvorsos agit,

i. e. leads astray, Sall. J. 6, 3; 14, 20; so Sen. Ep. 8, 3.— To pursue with hostile intent, to persecute, disturb, vex, to attack, assail (for the usu. agitare; mostly poet.):

reginam Alecto stimulis agit undique Bacchi,

Verg. A. 7, 405:

non res et agentia (i. e. agitantia, vexantia) verba Lycamben,

Hor. Ep. 1, 19, 25:

acerba fata Romanos agunt,

id. Epod 7, 17:

diris agam vos,

id. ib. 5, 89:

quam deus ultor agebat,

Ov. M. 14, 750:

futurae mortis agor stimulis,

Luc. 4, 517; cf. Matth. ad Cic. Mur. § 21.—

To drive at something, to pursue a course of action, i. e. to make something an object of action; either in the most general sense, like the Engl. do and the Gr. prattein, for every kind of mental or physical employment; or, in a more restricted sense, to exhibit in external action, to act or perform, to deliver or pronounce, etc., so that after the act is completed nothing remains permanent, e. g. a speech, dance, play, etc. (while facere, to make, poiein, denotes the production of an object which continues to exist after the act is completed; and gerere, the performance of the duties of an office or calling).—On these significations, v. Varr. 6, 6, 62, and 6, 7, 64, and 6, 8, 72.—For the more restricted signif. v. Quint. 2, 18, 1 sq.; cf. Manut. ad Cic. Fam. 7, 12; Hab. Syn. 426.

In the most gen. signif., to do, act, labor, in opp. to rest or idleness.

With the gen. objects, aliquid, nihil, plus, etc.:

numquam se plus agere quam nihil cum ageret,

Cic. Rep. 1, 17 (cf. with this, id. Off. 3, 1: numquam se minus otiosum esse quam cum otiosus esset): mihi, qui nihil agit, esse omnino non videtur. id. N. D. 2, 16, 46:

post satietatem nihil (est) agendum,

Cels. 1, 2.—Hence,

Without object:

aliud agendi tempus, aliud quiescendi,

Cic. N. D. 2, 53, 132; Juv. 16, 49:

agendi tempora,

Tac. H. 3, 40:

industria in agendo, celeritas in conficiendo,

Cic. Imp. Pomp. 10, 29.—

In colloquial lang., to do, to fare, get on: quid agis? what are you doing? M. Tulli, quid agis? Cic. Cat. 1, 11:

Quid agis?

What's your business? Plaut. Stich. 2, 2, 9; also, How goes it with you? How are you? ti pratteis, Plaut. Curc. 2, 1, 20; Cic. Fam. 7, 11 al.; Hor. S. 1, 9, 4:

vereor, quid agat,

how he is, Cic. Att. 9, 17:

ut sciatis, quid agam,

Vulg. Ephes. 6, 21:

prospere agit anima tua,

fares well, ib. 3 Joan. 2:

quid agitur?

how goes it with you? how do you do? how are you? Plaut. Ps. 1, 1, 17; 1, 5, 42; Ter. Eun. 2, 2, 40:

Quid intus agitur?

is going on, Plaut. Cas. 5, 2, 20; id. Ps. 1, 5, 42 al.—

With nihil or non multum, to do, i. e. to effect, accomplish, achieve nothing, or not much (orig. belonging to colloquial lang., but in the class. per. even in oratorical and poet. style): nihil agit;

collum obstringe homini,

Plaut. Curc. 5, 3, 29:

nihil agis,

you effect nothing, it is of no use, Ter. Ad. 5, 8, 12:

nihil agis, dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum,

Cic. Tusc. 2, 25, 61 Kuhn.; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 10: cupis, inquit, abire; sed nihil agis;

usque tenebo,

Hor. S. 1, 9, 15:

[nihil agis,] nihil assequeris,

Cic. Cat. 1, 6, 15 B. and K.:

ubi blanditiis agitur nihil,

Ov. M. 6, 685: egerit non multum, has not done much, Curt. ap. Cic. Fam. 7, 29; cf. Ruhnk. ad Rutil. Lup. p. 120.—

In certain circumstances, to proceed, do, act, manage (mostly belonging to familiar style): Thr. Quid nunc agimus? Gn. Quin redimus, What shall we do now? Ter. Eun. 4, 7, 41:

hei mihi! quid faciam? quid agam?

what shall I do? how shall I act? id. Ad. 5, 3, 3:

quid agam, habeo,

id. And. 3, 2, 18 (= quid respondeam habeo, Don.) al.:

sed ita quidam agebat,

was so acting, Cic. Lig. 7, 21: a Burro minaciter actum, Burrus [p. 75] proceeded to threats, Tac. A. 13, 21.—

To pursue, do, perform, transact (the most usual signif. of this word; in all periods; syn.: facere, efficere, transigere, gerere, tractare, curare): cui quod agat institutumst nullo negotio id agit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 254 Vahl.): ut quae egi, ago, axim, verruncent bene, Pac. ap. Non. 505, 23 (Trag. Rel. p. 114 Rib.):

At nihil est, nisi, dum calet, hoc agitur,

Plaut. Poen. 4, 2, 92:

Ut id agam, quod missus huc sum,

id. Ps. 2, 2, 44: homines quae agunt vigilantes, agitantque, ea si cui in somno accidunt, minus mirum est, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:

observabo quam rem agat,

what he is going to do, Plaut. Am. 1, 1, 114:

Id quidem ago,

That is what I am doing, Verg. E. 9, 37:

res vera agitur,

Juv. 4, 35:

Jam tempus agires,

Verg. A. 5, 638:

utilis rebus agendis,

Juv. 14, 72:

grassator ferro agit rem,

does the business with a dagger, id. 3, 305; 6, 659 (cf.:

gladiis geritur res,

Liv. 9, 41):

nihil ego nunc de istac re ago,

do nothing about that matter, Plaut. Truc. 4, 4, 8:

postquam id actumst,

after this is accomplished, id. Am. 1, 1, 72; so,

sed quid actumst?

id. Ps. 2, 4, 20:

nihil aliud agebam nisi eum defenderem,

Cic. Sull. 12:

ne quid temere ac fortuitu, inconsiderate negligenterque agamus,

id. Off. 1, 29:

agamus quod instat,

Verg. E. 9, 66:

renuntiaverunt ei omnia, quae egerant,

Vulg. Marc. 6, 30; ib. Act. 5, 35:

suum negotium agere,

to mind one's business, attend to one's own affairs, Cic. Off. 1, 9; id. de Or. 3, 55, 211; so,

ut vestrum negotium agatis,

Vulg. 1 Thess. 4, 11:

neque satis Bruto constabat, quid agerent,

Caes. B. G. 3, 14:

postquam res in Africa gestas, quoque modo actae forent, fama divolgavit,

Sall. J. 30, 1:

sed tu delibera, utrum colloqui malis an per litteras agere quae cogitas,

Nep. Con. 3, 8 al. —With the spec. idea of completing, finishing: jucundi acti labores, a proverb in Cic. Fin. 2, 32, 105.—

To pursue in one's mind, to drive at, to revolve, to be occupied with, think upon, have in view, aim at (cf. agito, II. E., volvo and voluto):

nescio quid mens mea majus agit,

Ov. H. 12, 212:

hoc variis mens ipsa modis agit,

Val. Fl. 3, 392:

agere fratri proditionem,

Tac. H. 2, 26:

de intranda Britannia,

id. Agr. 13.—

With a verbal subst., as a favorite circumlocution for the action indicated by the subst. (cf. in Gr. agô with verbal subst.):

rimas agere (sometimes ducere),

to open in cracks, fissures, to crack, Cic. Att. 14, 9; Ov. M. 2, 211; Luc. 6, 728: vos qui regalis corporis custodias agitis, keep watch over, guard, Naev. ap. Non. 323, 1; so Liv. 5, 10:

vigilias agere,

Cic. Verr. 4, 43, 93; Nep. Thras. 4; Tac. H. 3, 76:

excubias alicui,

Ov. F. 3, 245:

excubias,

Tac. H. 4, 58:

pervigilium,

Suet. Vit. 10:

stationem agere,

to keep guard, Liv. 35, 29; Tac. H. 1, 28:

triumphum agere,

to triumph, Cic. Fam. 3, 10; Ov. M. 15, 757; Suet. Dom. 6:

libera arbitria agere,

to make free decisions, to decide arbitrarily, Liv. 24, 45; Curt. 6, 1, 19; 8, 1, 4:

paenitentiam agere,

to exercise repentance, to repent, Quint. 9, 3, 12; Petr. S. 132; Tac. Or. 15; Curt. 8, 6, 23; Plin. Ep. 7, 10; Vulg. Lev. 5, 5; ib. Matt. 3, 2; ib. Apoc. 2, 5:

silentia agere,

to maintain silence, Ov. M. 1, 349:

pacem agere,

Juv. 15, 163:

crimen agere,

to bring accusation, to accuse, Cic. Verr. 4, 22, 48:

laborem agere,

id. Fin. 2, 32:

cursus agere,

Ov. Am. 3, 6, 95:

delectum agere,

to make choice, to choose, Plin. 7, 29, 30, § 107; Quint. 10, 4, 5:

experimenta agere,

Liv. 9, 14; Plin. 29, 1, 8, § 18:

mensuram,

id. 15, 3, 4, § 14:

curam agere,

to care for, Ov. H. 15, 302; Quint. 8, prooem. 18:

curam ejus egit,

Vulg. Luc. 10, 34:

oblivia agere,

to forget, Ov. M. 12, 540:

nugas agere,

to trifle, Plaut. Cist. 2, 3, 29; id. As. 1, 1, 78, and often:

officinas agere,

to keep shop, Inscr. Orell. 4266.—So esp.: agere gratias ( poet. grates; never in sing. gratiam), to give thanks, to thank; Gr. charin echein ( habere gratiam is to be or feel grateful; Gr. charin eidenai; and referre gratiam, to return a favor, requite; Gr. charin apodidonai; cf. Bremi ad Nep. Them. 8, 7):

diis gratias pro meritis agere,

Plaut. Am. 1, 1, 26:

Haud male agit gratias,

id. Aul. 4, 4, 31:

Magnas vero agere gratias Thais mihi?

Ter. Eun. 3, 1, 1:

Dis magnas merito gratias habeo atque ago,

id. Phorm. 5, 6, 80: Lentulo nostro egi per litteras tuo nomine gratias diligenter, Cic. Fam. 1, 10: immortales ago tibi gratias agamque dum vivam;

nam relaturum me adfirmare non possum,

id. ib. 10, 11, 1: maximas tibi omnes gratias agimus, C. Caesar;

majores etiam habemus,

id. Marcell. 11, 33:

Trebatio magnas ago gratias, quod, etc.,

id. Fam. 11, 28, 8: renuntiate gratias regi me agere;

referre gratiam aliam nunc non posse quam ut suadeam, ne, etc.,

Liv. 37, 37: grates tibi ago, summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, * Cic. Rep. 6, 9:

gaudet et invito grates agit inde parenti,

Ov. M. 2, 152; so id. ib. 6, 435; 484; 10, 291; 681; 14, 596; Vulg. 2 Reg. 8, 10; ib. Matt. 15, 36 al.;

and in connection with this, laudes agere: Jovis fratri laudes ago et grates gratiasque habeo,

Plaut. Trin. 4, 1, 2:

Dianae laudes gratesque agam,

id. Mil. 2, 5, 2; so,

diis immortalibus laudesque et grates egit,

Liv. 26, 48:

agi sibi gratias passus est,

Tac. Agr. 42; so id. H. 2, 71; 4, 51; id. A. 13, 21; but oftener grates or gratis in Tac.:

Tiberius egit gratis benevolentiae patrum, A. 6, 2: agit grates,

id. H. 3, 80; 4, 64; id. A. 2, 38; 2, 86; 3, 18; 3, 24; 4, 15 al.—

Of time, to pass, spend (very freq. and class.): Romulus in caelo cum dis agit aevom, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 12, 28; so Pac. id. ib. 2, 21, 49, and Hor. S. 1, 5, 101:

tempus,

Tac. H. 4, 62; id. A. 3, 16: domi aetatem, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6:

aetatem in litteris,

Cic. Leg. 2, 1, 3:

senectutem,

id. Sen. 3, 7; cf. id. ib. 17, 60:

dies festos,

id. Verr. 2, 4, 48; Tac. G. 17:

otia secura,

Verg. G. 3, 377; Ov. F. 1, 68; 4, 926:

ruri agere vitam,

Liv. 7, 39, and Tac. A. 15, 63:

vitam in terris,

Verg. G. 2, 538:

tranquillam vitam agere,

Vulg. 1 Tim. 2, 2:

Hunc (diem) agerem si,

Verg. A. 5, 51:

ver magnus agebat Orbis,

id. G. 2, 338:

aestiva agere,

to pass, be in, summer quarters, Liv. 27, 8; 27, 21; Curt. 5, 8, 24.— Pass.:

menses jam tibi esse actos vides,

Plaut. Am. 1, 3, 2:

mensis agitur hic septimus,

Ter. Hec. 3, 3, 34, and Ov. M. 7, 700:

melior pars acta (est) diei,

Verg. A. 9, 156; Juv. 4, 66; Tac. A. 15, 63:

acta est per lacrimas nox,

Ov. H. 12, 58 Ruhnk.:

tunc principium anni agebatur,

Liv. 3, 6:

actis quindecim annis in regno,

Just. 41, 5, 9:

Nona aetas agitur,

Juv. 13, 28 al. —With annus and an ordinal, to be of a certain age, to be so old:

quartum annum ago et octogesimum,

am eighty-four years old, Cic. Sen. 10, 32:

Annum agens sextum decimum patrem amisit,

Suet. Caes. 1.—Metaph.: sescentesimum et quadragesimum annum urbs nostra agebat, was in its 640 th year, Tac. G. 37.— Hence also absol. (rare), to pass or spend time, to live, to be, to be somewhere:

civitas laeta agere,

was joyful, Sall. J. 55, 2:

tum Marius apud primos agebat,

id. ib. 101, 6:

in Africa, qua procul a mari incultius agebatur,

id. ib. 89, 7:

apud illos homines, qui tum agebant,

Tac. A. 3, 19:

Thracia discors agebat,

id. ib. 3, 38:

Juxta Hermunduros Naristi agunt,

Tac. G. 42:

ultra jugum plurimae gentes agunt,

id. ib. 43:

Gallos trans Padum agentes,

id. H. 3, 34:

quibus (annis) exul Rhodi agit,

id. A. 1, 4:

agere inter homines desinere,

id. ib. 15, 74:

Vitellius non in ore volgi agere,

was not in the sight of the people, id. H. 3, 36:

ante aciem agere,

id. G. 7; and:

in armis agere,

id. A. 14, 55 = versari.—

In the lang. of offerings, t. t., to despatch the victim, to kill, slay. In performing this rite, the sacrificer asked the priest, agone, shall I do it? and the latter answered, age or hoc age, do it:

qui calido strictos tincturus sanguine cultros semper, Agone? rogat, nec nisi jussus agit,

Ov. F. 1. 321 (cf. agonia and agonalia):

a tergo Chaeream cervicem (Caligulae) gladio caesim graviter percussisse, praemissa voce,

hoc age, Suet. Calig. 58; id. Galb. 20. —This call of the priest in act of solemn sacrifice, Hoc age, warned the assembled multitude to be quiet and give attention; hence hoc or id and sometimes haec or istuc agere was used for, to give attention to, to attend to, to mind, heed; and followed by ut or ne, to pursue a thing, have it in view, aim at, design, etc.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 1, 2, 15, and Suet. Calig. 58: hoc agite, Plaut. As. prol. init.:

Hoc age,

Hor. S. 2, 3, 152; id. Ep. 1, 6, 31:

Hoc agite, of poetry,

Juv. 7, 20:

hoc agamus,

Sen. Clem. 1, 12:

haec agamus,

Cic. Tusc. 1, 49:

agere hoc possumus,

Lucr. 1, 41; 4, 969; Juv. 7, 48:

hoccine agis an non? hoc agam,

id. ib., Ter. And. 1, 2, 15; 2, 5, 4:

nunc istuc age,

id. Heaut. 3, 2, 47; id. Phorm. 2, 3, 3 al.:

Hoc egit civis Romanus ante te nemo,

Cic. Lig. 4, 11:

id et agunt et moliuntur,

id. Mur. 38:

(oculi, aures, etc.) quasi fenestrae sunt animi, quibus tamen sentire nihil queat mens, nisi id agat et adsit,

id. Tusc. 1, 20, 46: qui id egerunt, ut gentem... collocarent, aimed at this, that, etc., id. Cat. 4, 6, 12:

qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

keep it in view, that, id. Off. 1, 13, 41:

idne agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret?

id. Lig. 6, 18:

Hoc agit, ut doleas,

Juv. 5, 157:

Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura,

Hor. Ep. 1, 18, 88:

Quid tuus ille destrictus gladius agebat?

have in view, mean, Cic. Leg. 3, 9:

Quid aliud egimus nisi ut, quod hic potest, nos possemus?

id. ib. 4, 10:

Sin autem id actum est, ut homines postremi pecuniis alienis locupletarentur,

id. Rosc. Am. 47, 137:

certiorem eum fecit, id agi, ut pons dissolveretur,

Nep. Them. 5, 1:

ego id semper egi, ne bellis interessem,

Cic. Fam. 4, 7.—Also, the opp.: alias res or aliud agere, not to attend to, heed, or observe, to pursue secondary or subordinate objects: Ch. Alias res agis. Pa. Istuc ago equidem, Ter. Eun. 2, 3, 57; id. Hec. 5, 3, 28:

usque eo animadverti eum jocari atque alias res agere,

Cic. Rosc. Am. 22:

atqui vides, quam alias res agamus,

id. de Or. 3, 14, 51; id. Brut. 66, 233:

aliud agens ac nihil ejusmodi cogitans,

id. Clu. 64.—

In relation to public affairs, to conduct, manage, carry on, administer: agere bellum, to carry on or wage war (embracing the whole theory and practice of war, while bellum gerere designates the bodily and mental effort, and the bearing of the necessary burdens; and bellum facere, the actual outbreak of hostile feelings, v. Herz. ad Caes. B. G. 28):

qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum agere instituerunt,

Caes. B. G. 3, 28:

Antiochus si tam in agendo bello parere voluisset consiliis ejus (Hannibalis) quam in suscipiendo instituerat, etc.,

Nep. Hann. 8, 3; Curt. 4, 10, 29:

aliena bella mercedibus agere,

Mel. 1, 16:

Bellaque non puero tractat agenda puer,

Ov. A. A. 1, 182 (also in id. Tr. 2, 230, Gron. Observ. 2, 3, 227, for the usu. obit, with one MS., reads agit; so Merkel).— Poet.:

Martem for bellum,

Luc. 4, 2: agere proelium, to give battle (very rare):

levibus proeliis cum Gallis actis,

Liv. 22, 9.—Of offices, employments, etc., to conduct, exercise, administer, hold:

forum agere,

to hold court, Cic. Fam. 8, 6; and:

conventus agere,

to hold the assizes, id. Verr. 5, 11, 28; Caes. B. G. 1, 54; 6, 44;

used of the governors of provinces: judicium agere,

Plin. 9, 35, 58, § 120:

vivorum coetus agere,

to make assemblies of, to assemble, Tac. A. 16, 34:

censum agere,

Liv. 3, 22; Tac. A. 14, 46; Suet. Aug. 27:

recensum agere,

id. Caes. 41:

potestatem agere,

Flor. 1, 7, 2:

honorem agere,

Liv. 8, 26:

regnum,

Flor. 1, 6, 2:

rem publicam,

Dig. 4, 6, 35, § 8:

consulatum,

Quint. 12, 1, 16:

praefecturam,

Suet. Tib. 6:

centurionatum,

Tac. A. 1, 44:

senatum,

Suet. Caes. 88:

fiscum agere,

to have charge of the treasury, id. Dom. 12:

publicum agere,

to collect the taxes, id. Vesp. 1:

inquisitionem agere,

Plin. 29, 1, 8, § 18:

curam alicujus rei agere,

to have the management of, to manage, Liv. 6, 15; Suet. Claud. 18:

rei publicae curationem agens,

Liv. 4, 13: dilectum agere, to make a levy, to levy (postAug. for dilectum habere, Cic., Caes., Sall.), Quint. 12, 3, 5; Tac. A. 2, 16; id. Agr. 7 and 10; id. H. 2, 16, 12; Suet. Calig. 43. —

Of civil and political transactions in the senate, the forum, before tribunals of justice, etc., to manage or transact, to do, to discuss, plead, speak, deliberate; constr. aliquid or de aliqua re:

velim recordere, quae ego de te in senatu egerim, quae in contionibus dixerim,

Cic. Fam. 5, 2; 1, 9:

de condicionibus pacis,

Liv. 8, 37:

de summa re publica,

Suet. Caes. 28:

cum de Catilinae conjuratione ageretur in curia,

id. Aug. 94:

de poena alicujus,

Liv. 5, 36:

de agro plebis,

id. 1, 46.—Hence the phrase: agere cum populo, of magistrates, to address the people in a public assembly, for the purpose of obtaining their approval or rejection of a thing (while [p. 76] agere ad populum signifies to propose, to bring before the people):

cum populo agere est rogare quid populum, quod suffragiis suis aut jubeat aut vetet,

Gell. 13, 15, 10:

agere cum populo de re publica,

Cic. Verr. 1, 1, 12; id. Lael. 25, 96:

neu quis de his postea ad senatum referat neve cum populo agat,

Sall. C. 51, 43.—So also absol.:

hic locus (rostra) ad agendum amplissimus,

Cic. Imp. Pomp. 1:

Metellus cum agere coepisset, tertio quoque verbo orationis suae me appellabat,

id. Fam. 5, 2.— Transf. to common life.

Agere cum aliquo, de aliquo or re or ut, to treat, deal, negotiate, confer, talk with one about a person or thing; to endeavor to persuade or move one, that, etc.: nihil age tecum (sc. cum odore vini);

ubi est ipsus (vini lepos)?

I have nothing to do with you, Plaut. Curc. 1, 2, 11:

Quae (patria) tecum, Catilina, sic agit,

thus pleads, Cic. Cat. 1, 6, 18:

algae Inquisitores agerent cum remige nudo,

Juv. 4, 49:

haec inter se dubiis de rebus agebant,

thus treated together, Verg. A. 11, 445:

de quo et praesens tecum egi diligenter, et scripsi ad te accurate antea,

Cic. Fam. 13, 75:

egi cum Claudia et cum vestra sorore Mucia, ut eum ab illa injuria deterrerent,

id. ib. 5, 2:

misi ad Metellum communes amicos, qui agerent cum eo, ut de illa mente desisteret,

id. ib. 5, 2:

Callias quidam egit cum Cimone, ut eam (Elpinicen) sibi uxorem daret,

Nep. Cim. 1, 3.—Also absol.:

Alcibiades praesente vulgo agere coepit,

Nep. Alc. 8, 2:

si qua Caesares obtinendae Armeniae egerant,

Tac. A. 15, 14:

ut Lucretius agere varie, rogando alternis suadendoque coepit,

Liv. 2, 2.—In Suet. once agere cum senatu, with acc. and inf., to propose or state to the Senate:

Tiberius egit cum senatu non debere talia praemia tribui,

Suet. Tib. 54.—

With the advv. bene, praeclare, male, etc., to deal well or ill with one, to treat or use well or ill:

facile est bene agere cum eis, etc.,

Cic. Phil. 14, 11:

bene egissent Athenienses cum Miltiade, si, etc.,

Val. Max. 5, 3, 3 ext.; Vulg. Jud. 9, 16:

praeclare cum aliquo agere,

Cic. Sest. 23:

Male agis mecum,

Plaut. As. 1, 3, 21:

qui cum creditoribus suis male agat,

Cic. Quinct. 84; and:

tu contra me male agis,

Vulg. Jud. 11, 27.—Freq. in pass., to be or go well or ill with one, to be well or badly off:

intelleget secum actum esse pessime,

Cic. Verr. 2, 3, 50:

praeclare mecum actum puto,

id. Fam. 9, 24; so id. ib. 5, 18: exstat cujusdam non inscitus jocus bene agi potuisse cum rebus humanis, si Domitius pater talem habuisset uxorem, it would have gone well with human affairs, been well for mankind, if, etc., Suet. Ner. 28.—Also absol. without cum: agitur praeclare, si nosmet ipsos regere possumus, it is well done if, etc., it is a splendid thing if, etc., Cic. Fam. 4, 14:

vivitur cum eis, in quibus praeclare agitur si sunt simulacra virtutis,

id. Off. 1, 15:

bene agitur pro noxia,

Plaut. Mil. 5, 23.—

Of transactions before a court or tribunal.

Aliquid agere ex jure, ex syngrapha, ex sponso, or simply the abl. jure, lege, litibus, obsignatis tabellis, causa, to bring an action or suit, to manage a cause, to plead a case:

ex jure civili et praetorio agere,

Cic. Caecin. 12:

tamquam ex syngrapha agere cum populo,

to litigate, id. Mur. 17:

ex sponso egit,

id. Quint. 9: Ph. Una injuriast Tecum. Ch. Lege agito ergo, Go to law, then, Ter. Phorm. 5, 8, 90:

agere lege in hereditatem,

Cic. de Or. 1, 38, 175; Ov. F. 1, 48; Liv. 9, 46:

cum illo se lege agere dicebat,

Nep. Tim. 5: summo jure agere, to assert or claim one's right to the full extent of the law, Cic. Off. 1, 11:

non enim gladiis mecum, sed litibus agetur,

id. Q. Fr. 1, 4:

causa quam vi agere malle,

Tac. A. 13, 37:

tabellis obsignatis agis mecum,

Cic. Tusc. 5, 11, 33:

Jure, ut opinor, agat, jure increpet inciletque,

with right would bring her charge, Lucr. 3, 963; so,

Castrensis jurisdictio plura manu agens,

settles more cases by force, Tac. Agr. 9:

ubi manu agitur,

when the case is settled by violent hands, id. G. 36.—

Causam or rem agere, to try or plead a case; with apud, ad, or absol.:

causam apud centumviros egit,

Cic. Caecin. 24:

Caesar cum ageret apud censores,

Varr. R. R. 1, 7, 10; so with adversus:

egi causam adversus magistratus,

Vulg. 2 Esdr. 13, 11:

orator agere dicitur causam,

Varr. L. L. 6, 42: causam isto modo agere, Cic. Lig. 4, 10; Tac. Or. 5; 11; 14; Juv. 2, 51; 14, 132:

agit causas liberales,

Cic. Fam. 8, 9: qui ad rem agendam adsunt, M. Cael. ap. Quint. 11, 1, 51:

cum (M. Tullius) et ipsam se rem agere diceret,

Quint. 12, 10, 45: Gripe, accede huc;

tua res agitur,

is being tried, Plaut. Rud. 4, 4, 104; Quint. 8, 3, 13;

and extra-judicially: rogo ad Caesarem meam causam agas,

Cic. Fam. 5, 10:

Una (factio) populi causam agebat, altera optimatum,

Nep. Phoc. 3; so, agere, absol., to plead' ad judicem sic agi solet, Cic. Lig. 10:

tam solute agere, tam leniter,

id. Brut. 80:

tu istuc nisi fingeres, sic ageres?

id. ib. 80; Juv. 7, 143 and 144; 14, 32.— Transf. to common life; with de or acc., to discuss, treat, speak of:

Sed estne hic ipsus, de quo agebam?

of whom I was speaking, Ter. Ad. 1, 1, 53:

causa non solum exponenda, sed etiam graviter copioseque agenda est,

to be discussed, Cic. Div. in Caecil. 12; id. Verr. 1, 13, 37:

Samnitium bella, quae agimus,

are treating of, Liv. 10, 31.—Hence,